Viễn Đông
13-12-2017
Giới quan sát nhận định, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tung “cú đấm thép chưa từng có” trong vụ bắt giữ và truy tố ông Đinh La Thăng, và đây là “đòn cảnh cáo” những ai muốn thách thức mình.
Cựu quan chức từng nằm trong nhóm hơn chục người “chóp bu” đầy quyền lực ở Việt Nam “ngã ngựa” hôm 8/12 với tội danh “Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” thời còn nắm Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), gây rúng động người dân trong nước như thể hiện trên mạng xã hội.
Trong khi đó, ông David Brown, cựu nhân viên ngoại giao Mỹ ở Việt Nam, “không ngạc nhiên” trước diễn biến này, nhất là sau khi ông Thăng bị loại khỏi Bộ Chính trị hồi tháng Năm, rồi sau đó là vụ “bắt cóc” ông Trịnh Xuân Thanh ở Đức, gây sóng gió quan hệ Hà Nội và Berlin.
Theo tìm hiểu của VOA tiếng Việt, ông Thanh nắm các vị trí quan trọng ở một công ty thành viên của PVN thời kỳ ông Thăng lãnh đạo tập đoàn nhà nước này, vốn từng đóng góp đáng kể vào ngân sách nhưng hiện lao đao vì giá dầu giảm thời gian qua.
Nhà hoạt động Nguyễn Anh Tuấn, người quan sát tình hình chính trường Việt Nam, cho rằng ông Thanh “được cho là con át chủ bài” trong hồ sơ về ông Đinh La Thăng”.
Còn ông Brown nhận định rằng “nhiều khả năng, để tự cứu mình, ông Thanh đã cung cấp bằng chứng mà giới chức có thể sử dụng để chống lại ông Thăng và ông [Nguyễn Quốc] Khánh [cựu Chủ tịch PVN]”.
Ông Khánh bị tước tư cách đại biểu quốc hội và bị bắt giam cùng ngày với ông Thăng với cùng tội danh.
Chuyên gia David Brown cho rằng Tổng bí thư Trọng “muốn làm trong sạch đảng khỏi những thành phần suy thoái và cơ hội nhằm khôi phục lại uy tín của đảng”.
“Các vụ khởi tố ở PetroVietnam được ‘dàn dựng’ nhằm mục đích cảnh cáo bất kỳ ai muốn thách thức kế hoạch đó của ông Trọng. Câu hỏi đặt ra hiện nay là: ông Thăng và ông Khánh sẽ thú tội tới mức độ nào để tránh bị án nặng nhất?” ông Brown nói.
Nếu bị kết tội, ông Thăng đối mặt với án có thể lên tới 20 năm tù giam, theo Bộ Luật hình sự.
Báo chí trong nước nhiều ngày qua đã khai thác triệt để vụ ông Đinh La Thăng, nhưng không thấy ý kiến của luật sư bào chữa cho ông hay người thân của cựu quan chức từng nắm nhiều trọng trách này.
Nhà hoạt động Tuấn viết trên Facebook: “Công chúng, bao gồm cả bạn bè người thân của ông [Thăng], sau một thời gian dài bị oanh tạc thông tin bởi hàng trăm tờ báo tập trung khai thác sai phạm của ông với vô số những lời lẽ đao to búa lớn, hẳn sẽ muốn đưa ông lên đoạn đầu đài ngay mà chẳng cần gì đến một phiên tòa. Lúc này, liệu ông có muốn được giữ quyền im lặng, được mời luật sư tham gia từ đầu, được giãi bày với báo chí thông qua luật sư và gia đình để rộng đường dư luận, được xét xử bởi một quan tòa độc lập – những quyền căn bản bình thường của bất kỳ công dân nào ở các nước dân chủ pháp trị?”
Nhận xét các diễn biến về ông Thăng, chuyên gia Brown cho rằng phe bảo thủ ở Việt Nam, đứng đầu là ông Nguyễn Phú Trọng, đang tìm cách “thanh trừng các đồng minh của cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng”, người từng thất bại trong cuộc tranh giành quyền lực trước thủ lĩnh của Đảng Cộng sản Việt Nam năm ngoái.
Nhận định này giống với các ý kiến của một số hãng thông tấn đang đặt văn phòng tại Việt Nam. Reuters hôm 9/12 đưa tin, những người chỉ trích chính phủ Việt Nam “bày tỏ nghi ngờ rằng cuộc chiến chống tham nhũng có động cơ chính trị” và “nhắm vào những người thân cận với cựu Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng”.
Ít ngày sau khi các cựu quan chức dầu khí rơi vào vòng lao lý, trong một diễn biến khác cho thấy cuộc chiến chống tham nhũng đang gia tăng cường độ ở Việt Nam, ông Lê Quang Thung, nguyên Chủ tịch Tập đoàn Cao su Việt Nam, một công ty lớn của nhà nước, đã bị khởi tố hôm 12/12, nhiều năm sau khi đã về hưu.
Thời gian vừa qua, ông Trọng có những tuyên bố chống tham nhũng được báo chí chính thống và nhiều cư dân mạng trích dẫn lại như: “Lò nóng lên rồi thì củi tươi vào cũng phải cháy” hay “đánh con chuột đừng để vỡ bình”, “không phải xới tung lên tất cả, gây mất niềm tin, nghi kỵ lẫn nhau, rối loạn sẽ rất nguy hiểm”.
Nhà nghiên cứu David Brown cho rằng ông Trọng “đang làm những gì ông cho là cần thiết để duy trì vị thế độc đảng”.
Chuyên gia này nói thêm: “Nếu nó giống với những gì hiện diễn ra ở Trung Quốc [nơi hiện có chiến dịch “đả hổ diệt ruồi], đó là bởi vì cả hai đảng cùng đối mặt với các thách thức tương tự, chứ không phải bởi vì ông Nguyễn Phú Trọng nhận lệnh từ quốc gia láng giềng lớn ở phương bắc”.
