Hun Sen và Sam Rainsy, hai con cờ của cường quốc

Trần Trung Đạo

7-8-2025

Tiếp theo bài: Lý Lịch, Lòng Tham, Sự Tàn Bạo và Con Cờ của Trung Cộng tại Đông Nam Á của Hun Sen

– Khác với những người như Pen Sovann, Heng Samrin và Chea Sim, Hun Sen tiến thân nhờ nịnh hót và ngoan ngoãn vâng lời. Hun Sen nịnh ai? Nịnh CSVN, nịnh TC, và giờ đang nịnh Mỹ.

– Sam Rainsy, một khuôn mặt không mới nhưng có thể đóng vai trò quan trọng chống Hun Sen và triệt để khai thác các mặt tiêu cực của chủ nghĩa dân tộc cực đoan và hẹp hòi để chống Việt Nam.

– Cả hai, Hun Sen và Sam Rainsy, đều là những kẻ cầm cờ, chạy hiệu cho ngoại bang vì lợi ích cá nhân.

***

Chế độ độc tài, xã hội loạn lạc và dân trí thấp tạo cơ hội vinh thân phì gia cho những kẻ cầm cờ chạy hiệu cho cường quốc và cũng sản sinh ra nhiều căn bệnh trầm kha như chuyên quyền, tham nhũng, nịnh bợ cấp quốc gia.

Trong bài trước người viết đã phân tích khá kỹ về Lý Lịch, Lòng Tham, Sự Tàn Bạo và Con Cờ của Trung Cộng (TC) tại Đông Nam Á của Hun Sen, nhân vật sống sót nhờ nịnh bợ.

Hun Sen nịnh ai? Nịnh Cộng sản Việt Nam (CSVN), nịnh Trung Cộng, và giờ đang nịnh Mỹ.

Hun Sen không phải là người duy nhất đào thoát sang Việt Nam trước hay sau 1975. Ngoài ông ta còn có những người đào thoát cấp cao hơn như Heng Samrin, tư lịnh kiêm chính ủy sư đoàn, Chea Sim, một tư lịnh quân sự dưới thời Pol Pot hay Pen Sovann, 15 tuổi đã gia nhập đảng CS Đông Dương và ủng hộ phong trào Khmer Đỏ nhưng đào thoát sang Hà Nội từ 1974.

Heng Samrin không được trọng dụng và Pen Sovann, sau khi kêu gọi CSVN rút quân, đã bị bắt giam tại Hà Nội suốt 10 năm. Theo lời kể của Pen Sovann sau khi được trả về Cambode, bất đồng giữa ông và Lê Đức Thọ không phải vì tham vọng chính trị của cá nhân ông ta nhưng vì để cứu dân Cambodia. Lê Đức Thọ muốn đóng tại mỗi tỉnh của Cambodia 10 ngàn quân CSVN nhưng Pen Sovann không đồng ý. Kết quả ông bị bắt và bị biệt giam 10 năm trong tù ở Hà Đông. (Luke Hunt, Remembering Cambodia’s Pen Sovann. The country’s former premier died recently after a long illness. The Diplomat, November 08, 2016)

Khác với Pen Sovann, Hun Sen tiến thân nhờ nịnh hót và ngoan ngoãn vâng lời. Ông ta có khiếu học tiếng Việt rất nhanh, được đặt tên Việt là Mai Phúc, được trang bị và huấn luyện tại Long Giao. Dù mới 26 tuổi và không sở hữu một trình độ văn hóa cần thiết, Hun Sen vẫn được đề cử vào chức vụ Bộ trưởng Ngoại Giao. Tại tuổi 33, Hun Sen là thủ tướng trẻ nhất không chỉ riêng Cambodia mà cả thế giới thời điểm đó.

Với hậu thuẫn của CSVN, Hun Sen củng cố quyền lực bằng những biện pháp đàn áp một cách tàn bạo phong trào đối lập Cambodia còn non trẻ trong những năm đầu của thập niên 1990.

Nhưng khi TC thành công trong các hiện đại hóa và bắt đầu thực hiện chủ trương bành trướng về hướng Đông Nam, Hun Sen cảm thấy ngọn gió đã đổi chiều nên quay sang ủng hộ TC. Ủng hộ bằng lời nói chung chung về mặt ngoại giao không sao nhưng đàng này Hun Sen đưa ra những câu nịnh hót mang tính chiến lược để công khai ủng hộ TC trên các diễn đàn quốc tế.

Hun Sen công nhận chủ quyền của TC trên Biển Đông, ủng hộ chính sách “Một Trung Quốc”, ca ngợi Sáng Kiến Vành Đai và Con Đường (Belt and Road Initiative ) của TC như là “một kiểu mẫu trong hợp tác quốc tế”. Hun Sen phản bội CSVN, một thành phần quan trọng trong tranh chấp Biển Đông và đã cứu vớt ông ta khi mới từ trong rừng bước ra trong một ngày hè 1977.

Đáp lại những lời nịnh hót của Hun Sen, Tập Cận Bình đưa quân xây dựng các căn cứ quân sự và cam kết ủng hộ Cambodia bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia, kiên quyết ủng hộ Cambodia trong việc thúc đẩy đều đặn các chương trình nghị sự chính trị lớn trong nước và phát triển kinh tế xã hội, đồng thời kiên quyết phản đối các thế lực bên ngoài can thiệp vào công việc nội bộ của Cambodia. TC xây dựng Cambodia như vùng đệm bên cạnh Thái Lan, một đồng minh của Mỹ và cùng lúc bao vây Việt Nam ở hướng Tây Nam.

Khi chiến tranh Cambodia Thái Lan bùng nổ hôm 24 tháng 7 năm 2025, những lời cam kết “bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia” và “tình hữu nghị sắt đá” của Tập cũng tan theo khói súng. Dù biết Cambodia không phải là đối thủ của Thái Lan về cả nhân lực lẫn võ khí, ngoài những câu bày tỏ “mối quan ngại sâu sắc”, TC không có một hành động hay một biện pháp nào cứng rắn đủ để gây áp lực với Thái Lan. Lý do, TC rất lo ngại xung đột biên giới giữa hai nước trở thành chiến tranh khu vực trong thời điểm này. Hầu hết các chính sách có tính chiến lược về kinh tế và chính trị, trong đó có cả chính trị nội bộ, của Tập Cận Bình đều đang thất bại. Họ Tập cần thời gian và ổn định. Xung đột Thái-Cambodia nếu không dàn xếp kịp thời có thể trở thành một cuộc chiến ủy nhiệm (proxy war) như chiến tranh Syria và đó là điều Tập Cận Bình không muốn thấy.

Hun Sen nhìn ra những cái khó của TC nên khi TT Donald Trump gọi Thủ tướng Hun Manet để can gián, ông ta nắm lấy cơ hội để nghiêng hơn về phía Mỹ. Các cơ quan truyền thông Cambodia ca ngợi TT Donald Trump như là người “mang lại hòa bình”.

Những người am tường lịch sử đều biết không có một ông tổng thống nào, chủ tịch nước nào có thể tức thời xóa bỏ hay ngăn chặn được mầm mống thù nghịch giữa Thái và Cambodia chung quanh ngôi đền Preah Vihear kéo dài hơn 100 năm. Đó là chưa tính những mắc xích lịch sử được đánh dấu bằng những cuộc chiến đẫm máu diễn ra giữa Đế quốc Khmer đang suy tàn và sự trỗi dậy của người Siam suốt nhiều thế kỷ, nhất là từ thế kỷ 16 dẫn đến sự thay đổi cán cân sức mạnh giữa hai nước từ đó và mãi đến ngày nay.

Hòa bình nếu có đến cũng không đến từ Washington hay Bắc Kinh mà đến từ các dân tộc Thái, Cambode và cả Việt Nam nếu họ biết vượt qua được những hố sâu thù địch trong quá khứ để hướng tới tương lai thịnh vượng chung cho khu vực. Chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi bắt nguồn từ các bất đồng lịch sử khó có thể xóa bỏ hay lắng dịu trừ phi các dân tộc có liên hệ trong xung đột trưởng thành. Bằng chứng, chỉ 24 giờ sau khi hai bên đồng ý ngưng bắn, chiến sự lại nổ ra.

Thứ trưởng Bộ Ngoại Giao Cambodia Sun Chanthol, dĩ nhiên theo chỉ thị của Hun Sen, khi trả lời phỏng vấn của Wall Street Journal cho biết Cambodia sẽ đề cử TT Donald Trump lên Ủy ban Giải Nobel để được trao giải Nobel Hòa Bình. Chỉ trong vòng vài hôm, Hun Sen từ nịnh TC sang nịnh Mỹ.

Hun Sen chỉ thấy lợi trước mắt mà quên hại lâu dài. Học thuyết chính trị của Mỹ không giới hạn bởi thời gian. Không ít học thuyết kéo dài hơn tám năm và có khi kéo dài mấy mươi năm hay cả thế kỷ dù người phác họa ra học thuyết chỉ chính thức làm tổng thống mỗi một nhiệm kỳ. Hai học thuyết nổi bật vẫn còn đang được áp dụng là James Monroe, 1823, “tách biệt giữa Châu Âu và Châu Mỹ“ và Harry Truman Doctrine, 1947, nhằm “bao vây và ngăn chận sự bành trướng của chủ nghĩa CS”. Nghiên cứu chính trị Mỹ là nghiên cứu dòng phát triển của các học thuyết trong từng thời đại chứ không chỉ dựa vào vài câu tuyên bố của một chính trị gia.

Lịch sử Mỳ cũng giống như khoán trong nền kinh tế thị trường, những biến động lớn nhỏ (market corrections) là điều không tránh khỏi và ngay cả cần thiết nhưng sẽ tự điều chỉnh và tiếp tục đi lên. Đó là lý do mà các nhà và thầy kinh tế tài chánh thường khuyên các bạn trẻ thay vì đổ tiền đầu tư vào một hay vài công ty hấp dẫn nên mua đều đặn các quỹ đầu tư theo chỉ số (index funds).

Hun Sen không giải thích các lý do bên trong nhưng có thể dự đoán việc nịnh hót TT Donald Trump nhằm ba mục đích: (1) ngưng chiến vì cán cân quân sự quá chênh lệch giữa Thái và Cambodia, (2) thua về quân sự sẽ dẫn đến sự sụp đổ của chế độ độc tài Hun Sen qua các cuộc nổi dậy của dân chúng như trường hợp các nước Bắc Phi và (3) củng cố tính chính danh của chế độ Hun Sen bằng niềm hy vọng TT Mỹ sẽ mời ông ta chính thức thăm viếng Mỹ lần đầu tiên. Nên nhớ, ngoại trừ việc tham dự lễ ra trường võ bị West Point của con trai Hun Manet 1999 và hai lần đến Mỹ để tham dự các hội nghị của ASEAN vào các năm 2016 và 2022, Hun Sen chưa bao giờ được chính thức viếng thăm Hoa Kỳ với tư cách thủ tướng hay chủ tịch thượng viện của Cộng hòa Cambodia. (Press Statement Heather Nauert, Department Spokesperson, Washington, DC, December 6, 2017 Visa Restrictions on Individuals Responsible for Undermining Cambodian Democracy)

Những kẻ cơ hội chỉ biết gió thổi hướng nào ngả theo hướng đó mà không cần biết ngày mai. Do đó không ngạc nhiên ba năm rưỡi nữa, Hun Sen có thể phải dắt theo con trai khăn gói sang Bắc Kinh xu nịnh các lãnh đạo TC như đã nhiều lần xu nịnh.

Theo ước tính của các tổ chức điều tra như Global Witness, tổng tài sản từ 114 cơ sở thương mại, tài chánh, ngân hàng nước ngoài, đất đai của Hun Sen được ước tính vào khoảng 4 tỉ dollars trong khi GDP (Tổng Sản Lượng Nội Địa) 2024 của Cambodia chỉ vào khoảng 46.35 tỉ dollars. (Sam Allcock, Hun Sen Net Worth 2025 – How the Cambodian Dynasty Amassed Its Wealth, Property & Development Magazine, 30/06/2025).

Mọi chế độ xây dựng trên độc tài, tham nhũng, thối nát đều phải sụp đổ. Chế độ Hun Sen sẽ sụp đổ và điều đó mở đường cho một khuôn mặt không mới, không trẻ nhưng sẽ xuất hiện trong giai đoạn lịch sử mới của Cambodia: Sam Rainsy.

Sam Rainsy là ai?

Sam Rainsy sinh ngày 10 tháng 3 năm 1949 tại Nam Vang. Du học tại Pháp năm 1965. Tốt nghiệp nhiều bằng cấp về tài chánh. Tham gia đảng Mặt Trận Đoàn Kết Quốc Gia vì một Cambodia Độc Lập, Trung Lập, Hòa Bình và Hợp Tác, gọi tắt là Funcinpec (Front Uni National pour un Cambodge Indépendant, Neutre, Pacifique, et Coopératif) và đại diện châu Âu của đảng này.

Funcinpec được thành lập từ thời vua Norodom Sihanouk nhưng yếu dần sau khi ông Hoàng xứ chùa Tháp bị tướng Lon Nol lật đổ trong vắng mặt và lưu vong. Khi Pol Pot lên cầm quyền số đảng viên Funcinpec còn lại phần lớn bị giết. Sau khi về nước 1993, Sam Rainsy được giao chức vụ Bộ Trưởng Tài Chánh nhưng bị bất tín nhiệm hai năm sau đó.

Năm 1995, Sam Rains thành lập đảng riêng, Đảng Quốc Gia Khmer (KNP) và sau đó đổi tên thành Đảng Sam Rainsy. Giữa năm 2012, Đảng Sam Rainsy sáp nhập với Đảng Nhân Quyền do Kem Sokha lãnh đạo thành đảng Đảng Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia (Cambodia National Rescue Party, CNRP).

Ngày 3 tháng Hai, 2005 Sam Rainsy tự lưu vong sau khi biết mình sắp bị truy tố với hàng loạt tội trong đó có việc tố cáo Hun Sen có can dự đến cái chết của lãnh đạo công đoàn Chea Vichea. Tuy nhiên tháng Hai, 2006, ông ta nhận được sự khoan hồng từ vua Norodom Sihamoni theo lời yêu cầu của Hun Sen.

Sau khi trở lại Nam Vang, Sam Rainsy bị bắt vì tham gia vào việc nhổ cọc biên giới Việt-Cambodia.

Ngày 25 tháng 10 năm đó, Rainsy bị truy tố về tội sách động chủng tộc và hủy hoại tài sản tại tòa án tỉnh Svay Rieng. Lần nữa ông ta tự lưu vong. Tháng 9 năm 2010 Sam Rainsy bị xử vắng mặt và bị kết án 10 năm tù. Tuy nhiên tháng 7 năm 2013, vua Norodom Sihamoni, theo thỉnh cầu của Hun Sen trước áp lực quốc tế, ân xá cho Sam Rainsy và cho phép ông hồi hương.

Dòng dõi của Sam Rainsy đều hoạt động chính trị. Cha là Sam Sary trước đây là một chính trị gia và ông nội Sam Nhean, cũng thế.

Vợ của Sam Rainsy, bà Tioulong Saumura sinh ngày 9 tháng 7 năm 1950 cũng hoạt động chính trị và là lãnh đạo cao cấp của đảng Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia. Bà được bầu vào quốc hội năm 2003. Từ 1993 đến 1995, bà từng là phụ tá Thống Đốc Ngân Hàng Quốc Gia Cambodia. Từ 2015 đến nay, Sam Rainsy sống lưu vong.

Sam Rainsy nịnh Trung Cộng như thế nào?

Sam Rainsy không phải bắt đầu là một con cờ chính trị của Trung Cộng. Tháng 5 năm 2000, Sam Rainsy đã làm Trung Cộng nổi giận khi tham dự buổi họp của Hội Đồng Dân Chủ Tự Do Á Châu (Council of Asian Liberal Democrats, CALD) tại Jakarta trong đó có đại diện đảng Dân Chủ Tiến Bộ Đài Loan. Vài hôm sau, ngày 20 tháng Năm, Sam Rainsy đích thân đến Đài Bắc để tham dự lễ nhậm chức của Tổng Thống Đài Loan Trần Thủy Biển mặc dù Trung Cộng đã chính thức khuyến cáo ông ta không nên tham dự. Các hành động này đã làm Trung Cộng tức giận, phản ứng quyết liệt và cảnh cáo Sam Rainsy rằng Trung Cộng sẽ “tiếp tục theo dõi các vi phạm của Sam Rainsy” và nhắc ông ta biết “theo đuổi các mối lợi nhỏ coi chừng sẽ mất lợi lớn”. (China targets DPP overseas, Phelim Kyne, Taipei Times Correspondent In Phnom Penh, Sun, Jun 11, 2000).

Lời cảnh báo của Trung Cộng cho Sam Rainsy hiểu rằng muốn đoạt được quyền lực từ tay Hun Sen, y cần theo đuổi chủ trương “kẻ thù của kẻ thù là bạn”. Sam Rainsy chống lại mọi chính sách mà Hun Sen ủng hộ và khai thác mọi mâu thuẫn trong khu vực có lợi cho mình, đặc biệt xung đột Trung Cộng và các quốc gia Đông Nam Á.

Theo báo The Cambodia Herald, ngày 23 tháng 1 năm 2012, Sam Rainsy kêu gọi quốc hội Cambodia ủng hộ quan điểm của Trung Cộng về biển Đông và thừa nhận hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc về Trung Cộng. Sam Rainsy phát biểu: “Để bày tỏ lòng biết ơn đối với Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa đã ủng hộ Cambodia nhiều chục năm, Cambodia phải hoàn toàn ủng hộ Trung Quốc qua chính sách Một Trung Hoa và bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia này.”

Ngày 11 tháng Giêng 2014 tại Siem Reap, Sam Rainsy, lãnh tụ đảng đối lập Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia (CNRP) lần nữa tuyên bố “Chúng tôi đứng về phía Trung Quốc và chúng tôi ủng hộ Trung Quốc trong việc lại chống Việt Nam về chủ quyền Biển Nam Hoa [Biển Đông]”. (Sam Rainsy urges Cambodia to support China’s claims to South China Sea, 23-Jan-12, 2012).

Sam Rainsy đi xa hơn khi xác nhận và hãnh diện được là người mang dòng dõi Hán. Trong trang mạng chính thức của mình, Sam Rainsy viết “Cả Sam Rainsy và vợ là bà Tioulong Saumura đều tuyên bố có tổ tiên là người Trung Quốc, ông Rainsy tiết lộ rằng một trong những cụ cố của ông là người nhập cư Trung Quốc, trong khi Nhiek Tioulong tiết lộ rằng ông có cụ cố là người Trung Quốc trong một buổi đối thoại với Chu Ân Lai vào năm 1954”. (rainsysam.com)

Sam Rainsy phát biểu “Từ 1955, vua Norodom Sihanouk tiếp xúc lần đầu với Thủ tướng Chu Ân Lai, Cambodia luôn dựa vào Trung Quốc”. Sam Rainsy cũng nhắc lại trong buổi phỏng vấn dành cho BBC “Chúng tôi noi gương cố Quốc vương [Norodom Sihanouk], người ngay từ những năm 1950 đã xây dựng quan hệ rất tốt với Trung Quốc. Trung Quốc là một cường quốc, không ai có thể bỏ qua. Trung Quốc là tương lai. Chúng tôi hy vọng Trung Quốc sẽ giúp Campuchia bảo vệ chủ quyền…” Sam Rainsy lập lại câu mà Hun Sen đã dùng để nịnh Trung Cộng trước đó “Chúng tôi biết ơn Trung Quốc vì họ giúp chúng tôi rất nhiều mà không đòi hỏi gì ngược lại”.

Tuy nhiên, khi Hun Sen cho phép TC xây dựng các căn cứ quân sự trên đất Cambodia, Sam Rainsy lại quay sang tố TC. Nói chung ông ta chỉ nhằm làm ngược với những việc Hun Sen làm chứ chưa hẳn thật tâm chống TC.

Sam Rainsy chống Việt Nam quyết liệt

Trên báo Cambodia Daily, 21 tháng 7 năm 1998 Sam Rainsy viết “Nếu tôi thắng cử, tôi sẽ gởi bọn Duôn (yuon) về nhà. Nếu đảng của Sam Rainsy thắng cử, sẽ không còn Duôn”. (David Hutt, The Truth About Anti-Vietnam Sentiment in Cambodia, October 20, 2016)

Theo kết quả nghiên cứu của đề án Minorities at Risk về quan hệ Việt-Cambodia, sự thù địch đối với người Việt trên đất Cambodia có từ nhiều thế kỷ nhưng bùng nổ cao điểm sau hội nghị 19 quốc gia tại Paris vào mùa hè 1989. Năm 1990, thỏa hiệp Paris được bốn thành phần gồm chính phủ Hun Sen, Khmer Đỏ (Khieu Samphan), Khmer People’s National Liberation Front (Son Sann) và nhóm Hoàng Gia Sihanouk ký kết. Bốn thành phần này thành lập Hội Đồng Tối Cao Lãnh Đạo Quốc Gia cho đến khi tổng tuyển cử.

Trong lúc Mỹ xác nhận tất cả lực lượng quân sự CSVN đã rút khỏi Cambodia, Trung Cộng và Khmer Đỏ không đồng ý và cho rằng thường dân Việt đang cư ngụ tại Cambodia thực ra chỉ là quân đội trá hình. Loại bỏ khối người Việt này là mục tiêu chính trong nghị trình chính trị của Sam Rainsy.

Sam Rainsy gọi người Việt nhập tịch Cambodia là Duôn (Youn)

Tiến sĩ David Roberts, giáo sư sử học tại đại học Ulster, Northern Ireland tố cáo Sam Rainsy đã phân biệt chủng tộc khi gọi người Việt là Duôn (Youn).

Trong một bài báo phản biện, tác giả Kenneth T. So đăng trên trang mạng của đảng Cứu Nguy Dân Tộc Cambodia cho rằng chữ Duôn phát âm từ chữ Yueh (Việt) mà ra. Khieu Samphan, lãnh tụ Khmer Đỏ, là người đầu tiên dùng từ ngay trong văn thư gởi ông Akashi, lãnh đạo của United Nations Force tại Cambodia (UNTAC).Từ đó, Sam Rainsy tiếp tục dùng tiếng lóng này để chỉ người Việt nhập tịch Cambodia không chỉ trong khi nói mà cả trong các bài viết.

Cứ tạm cho phản biện của Kenneth T. So là hợp lý, Sam Rainsy không thể biện hộ cho việc đem một cách gọi chỉ phổ biến trong dân gian vào các văn kiện quốc tế. Trong cách nói dân gian, từ Duôn có thể không mang tính mạ lỵ, phỉ báng nặng nề nhưng khi sử dụng Duôn thay vì Việt Nam trong các văn bản chính thức cấp chính phủ, từ Khieu Samphan cho đến Sam Rainsy đều hàm ý nhục mạ Việt Nam.

Sam Rainsy luôn tìm cách khích động các mâu thuẫn lãnh thổ và lịch sử giữa Việt Nam và Cambodia

Sam Rainsy viết trong Cambodia Daily tháng 10 năm 2013: “Tất cả người dân Cambodia vẫn còn nhớ số phận bi thảm của Kampuchea Krom hay dân miền Nam Cambodia, gồm 21 tỉnh Khmer đã bị Việt Nam sáp nhập vào thế kỷ trước, với sự đồng lõa của thực dân Pháp, theo sau nhiều thập niên di dân ồ ạt. Kết quả, số người Việt đông hơn người Cambodia, và theo cán cân địa lý dân số mới, như một sự kiện đã rồi, đã hợp thức hóa việc Việt Nam sáp nhập lãnh thổ Cambodia. Nhân dân Cambodia đang lo sợ một sự kiện đã rồi khác đang được chuẩn bị, và lần này có nghĩa là cái chết của đất mẹ Khmer”. Ông viết bằng tiếng Anh trên trang facebook của mình: “All Cambodians remember the sad fate of Kampuchea Krom or Southern Cambodia, a former Cambodian territory made up of 21 Khmer provinces, which was annexed by Vietnam in the last century with the complicity of the French colonialists following decades of massive immigration. Eventually Vietnamese largely outnumbered Cambodians and the new demographical balance, as a fait accompli, was the justification for the annexation by Vietnam. Cambodians are now afraid of another fait accompli which could be under preparation and which would mean, this time, the death of their motherland.”(Sam Rainsy ‘S Letter To The Cambodia Daily: Fears Of Vietnam Are A “Patriotic Concern” )

Ba ngày trước khi bỏ phiếu bầu cử quốc hội Cambodia tháng 7 năm 2013, Sam Rainsy tuyên bố: “Tôi cảm thấy thương hại cho Khmers. Họ mất ruộng nương bởi vì Duôn luôn tràn đến và chính phủ không làm gì để bảo vệ đồng bào Khmers nhưng lại bảo vệ Duôn. Hôm nay, họ mang Duôn để bỏ phiếu cho Hun Sen, vậy thì người dân Khmers nên bỏ phiếu cho Sam Rainsy để bảo vệ lãnh thổ của chúng ta.”

Tháng 2 năm 2017, Sam Rainsy từ chức chủ tịch đảng CNRP sau khi Hun Sen đệ trình tu chính án nghiêm cấm các người có án lãnh đạo một đảng chính trị. Sam Rainsy lần nữa lưu vong sang Pháp.

Tháng 1 năm 2018, Sam Rainsy phát động Phong Trào Cứu Nguy Dân Tộc (The Cambodia National Rescue Movement (CNRM)) để vận động quốc tế áp lực chế độ Hun Sen. Tháng 2, Mỹ cắt giảm một số viện trợ quân sự cho Cambodia. Mặc dù trị giá tiền tệ chỉ vào khoảng 8 triệu Mỹ kim, áp lực của Mỹ đã gây tiếng vang lớn. Sau đó Đức cũng trì hoãn việc cấp chiếu khán nhập cảnh cho các viên chức chế độ Hun Sen.

Theo lời Kem Ley, nhà phân tích chính trị và là Giám Đốc Trung Tâm Nhân Quyền tại Cambodia, Sam Rainsy nếu cầm quyền, cũng sẽ độc tài không kém gì Hun Sen.

Hun Sen và Sam Rainsy là những kẻ triệt để khai thác các mặt tiêu cực của chủ nghĩa dân tộc cực đoan và hẹp hòi tại Cambodia để phục vụ cho lòng tham quyền lực cá nhân của họ. Pol Pot, Hun Sen và Sam Rainsy đã chứng tỏ thành công với mục đích đó. Họ biết chủ nghĩa dân tộc cực đoan và hẹp hòi là tai họa nhưng vẫn khai thác tận tình bất chấp bao nhiêu triệu người dân Cambodia vô tội đã chết oan vì nó.

Nhưng lý do chính cho sự thành công của Hun Sen và có thể của Sam Rainsy sau này đều do trình độ nhận thức chính trị và lịch sử của người dân Cambodia còn thấp và nhất là các thế hệ cao niên có khuynh hướng sống an phận khi nhớ lại quá khứ hãi hùng.

Sam Rainsy, một người học nhiều hiểu rộng, lẽ ra không nên đi theo vết xe đổ của Pol Pot và Hun Sen. Để được gì? Một Putin cực đoan và tham vọng đang đẩy tuổi trẻ Nga và Ukraine vào chiến trường ngập máu là bài học ngay trước mắt Sam Rainsy.

Việc Sam Rainsy chống chế độ độc tài, tham nhũng Hun Sen là đúng nhưng phải dựa trên nền tảng dân chủ để mở ra một con đường phát triển mới cho Cambodia phù hợp với dòng phát triển của văn minh nhân loại thay vì chỉ đào sâu những hố sâu quá khứ không thể nào lấp bằng được.

Lịch sử không có “nếu”. Trên thế giới bao nhiêu đế quốc đã đến và đi nhiều khi rất khắc nghiệt nhưng các dân tộc từng là một phần của đế quốc phải tồn tại và phát triển như một thực thể hòa chung vào dòng sống của nhân loại như các nước Áo, Hung, Thổ v.v.. Bao nhiêu quốc gia mất đất vì các hiệp ước bất bình đẳng như Phần Lan chẳng hạn, nhưng họ không ngồi một chỗ nghiến răng căm tức mà đứng lên và vượt qua để trở thành tấm gương sáng cho nhân loại trong nhiều lãnh vực.

Chiêm nghiệm các thành công và thất bại của tổ tiên để xây dựng một xã hội tốt đẹp cho các thế hệ tương lai xứng đáng hơn là cầm cờ chạy hiệu cho cường quốc dù CS hay tư bản, để cuối cùng đẩy dân tộc vào vũng sâu thù hận là bài học cho các lãnh đạo Cambodia và các nước có cùng hoàn cảnh.