Volodymyr Zelensky – nhân vật của năm (Phần 5)

Time

Tác giả: Simon Shuster từ Kyiv

Cù Tuấn, dịch

8-12-2022

Tiếp theo Phần 1 — Phần 2 — Phần 3 và Phần 4

Phần lớn thời gian trong năm nay, Zelensky sống xa vợ và hai con của họ. Lý do chính là an ninh; sự hiện diện của Zelensky sẽ khiến vợ con ông gặp rủi ro cao hơn. Nhưng Zelensky cũng cảm thấy sẽ là sai lầm nếu tiếp tục thói quen sống cùng gia đình trong khi rất nhiều gia đình Ukraine vẫn bị chia cắt bởi chiến tranh. Hàng triệu người tị nạn từ Ukraine đang sống ở nước ngoài, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, trong khi nam giới trong độ tuổi chiến đấu bị cấm rời khỏi Ukraine nếu không có sự cho phép đặc biệt, vốn không được cấp dễ dàng theo các điều khoản của thiết quân luật.

Tuy nhiên, Zelensky gặp gia đình mình thường xuyên hơn nhiều so với những tuần đầu tiên của cuộc chiến. Trong một chuyến thăm gần đây, cậu con trai 9 tuổi Kyrylo của ông đã khiến cha ngạc nhiên về kiến thức chuyên môn của mình về các vấn đề quân sự. Zelensky có vẻ tự hào về sở thích mới của cậu con. “Thằng bé đã nghiên cứu tất cả. Nó tự tra cứu mọi thứ trên mạng. Nó đã nói chuyện với các vệ sĩ của tôi”, Tổng thống nói. “Giờ nó là người hâm mộ các lực lượng vũ trang của chúng tôi, quân đội của chúng tôi và thằng bé giờ có hiểu biết rất sâu nhiệm vụ của chúng tôi là gì, chúng tôi đang giải phóng những gì, chúng tôi có vũ khí gì và chúng tôi đang thiếu những gì”.

Khi đoàn tàu bắt đầu quay trở lại Kyiv, Zelensky đề nghị tôi đi cùng ông đến toa riêng của ông. Những tấm mành đã được đóng lại. Một chiếc ghế sofa hẹp dựa vào một bức tường, và một đống tài liệu để chật kín trên một cái bàn hội nghị. Đây sẽ là cuộc phỏng vấn thứ năm của chúng tôi kể từ khi Zelensky quyết định tranh cử Tổng thống vào năm 2019 và tác động của quyết định đó đã in hằn trên nét mặt của ông. Khuôn mặt của Zelensky bây giờ có vẻ mệt mỏi, với sự mệt mỏi và những vệt bầm quanh mắt.

Ngồi đối diện với tôi, Zelensky gọi cà phê, cầm một cuốn sách bìa mềm lên và xem qua. Cuốn sách này kể về cuộc đời của Hitler và Stalin trong Thế chiến thứ hai, một nghiên cứu so sánh về hai bạo chúa đã hành hạ Ukraine nhiều nhất. Zelensky chưa có thời gian để đọc nó, nhưng những tác phẩm lịch sử và tiểu sử như vậy từ lâu đã trở thành những người bạn đồng hành của ông.

Trước khi quyết định tranh cử Tổng thống, Zelensky đã đọc ngấu nghiến một cuốn sách về Lý Quang Diệu, người sáng lập Singapore, người mà cuộc chiến chống tham nhũng mãnh liệt đã khiến ông nổi tiếng và được kính trọng ở Ukraine. Zelensky đã bị các nhà phê bình cáo buộc thể hiện một số khuynh hướng độc đoán tương tự, tước bỏ quyền lực của các nhà tài phiệt và tìm cách bỏ tù các đối thủ chính trị mà ông cho là phản quốc.

Kể từ khi nhậm chức, Zelensky đã đọc về Winston Churchill, nhân vật lịch sử mà ông thường được so sánh trong những tháng gần đây. Tuy nhiên, ông từ chối lời gợi ý rằng họ có điểm chung. “Mọi người nói những điều khác nhau về ông ấy”, Zelensky nhận xét một cách khô khan, nói rõ rằng ông không ngưỡng mộ thành tích của Churchill với tư cách là một kẻ theo chủ nghĩa đế quốc.

Tổng thống Ukraine muốn được kết giao với những nhân vật khác trong thời đại Churchill, như tác giả George Orwell, hoặc với một diễn viên hài vĩ đại đã châm biếm Hitler giữa thời điểm Holocaust. “Tôi đã nêu gương của Charlie Chaplin”, Zelensky nói với tôi trên tàu, “về cách ông ấy sử dụng vũ khí thông tin trong Thế chiến thứ hai để chiến đấu chống lại chủ nghĩa phát xít. Bạn thấy đấy, có những nghệ sĩ đã giúp ích cho xã hội, bởi vì họ có rất nhiều người ngưỡng mộ, và ảnh hưởng của họ thường mạnh hơn cả pháo binh”.

Khi đoàn tàu di chuyển ra khỏi khu vực chiến trường và tăng tốc một chút, tôi thấy rõ ràng là Zelensky tìm kiếm nhiều thứ hơn là những chiến thắng trên chiến trường. Điều mà ông ấy muốn đạt được trong nhiệm kỳ của mình là phá vỡ chu kỳ áp bức và bi kịch mà Ukraine đã mắc kẹt qua nhiều thế hệ. Trong thời thơ ấu của mình, bà của Zelensky đã kể về thời điểm những người lính Liên Xô đến tịch thu lương thực được trồng ở Ukraine, thời điểm những vụ thu hoạch ngũ cốc và lúa mì khổng lồ của nước này đều bị cướp đi bằng súng. Đó là một phần trong nỗ lực của Điện Kremlin, vào đầu thập niên 1930, nhằm tái thiết xã hội Xô viết, và nó đã dẫn đến nạn đói thảm khốc được gọi là Holodomor—“khủng bố bằng nạn đói”—khiến ít nhất 3 triệu người ở Ukraine thiệt mạng.

Chủ đề này là điều cấm kỵ tại các trường học ở Liên Xô, bao gồm cả những trường mà cả hai bà của Zelensky đều làm giáo viên. Một người dạy bằng tiếng Ukraine; người kia dạy bằng tiếng Nga. Nhưng họ đề cập đến lịch sử nạn đói trong các cuộc trò chuyện ở nhà riêng. Ông nói: “Các bà của tôi đã nói rất kỹ về điều đó, rằng đã có thời kỳ mà nhà nước lấy đi mọi thứ, gồm tất cả lương thực”. Những chính sách này dẫn đến cái chết của hàng triệu người chỉ được thừa nhận rộng rãi trên khắp Ukraine vào thập niên 1990, khi Zelensky còn học trung học. Ông nói: “Chúng tôi tìm thấy những thông tin này khi internet xuất hiện. Thế giới trở nên rộng lớn hơn, và chúng tôi bắt đầu học hỏi”.

Chủ đề về Holocaust đã được thảo luận cởi mở và thường xuyên hơn nhiều tại nhà của Zelensky. Cha mẹ của ông đều là người Do Thái. Phần lớn gia đình họ ngoại của Zelensky đã sống sót sau chiến tranh vì một số người trong số họ đã được sơ tán bằng tàu hỏa đến Uzbekistan khi Đức bắt đầu chiếm đóng Ukraine. Nhiều người thân họ nội của Zelensky đã bị Đức quốc xã sát hại. Ông nội của Zelensky, một lính pháo binh trong quân đội Liên Xô, đã mất cha mẹ và ba anh trai của mình trong Holocaust. “Những bi kịch này nối tiếp nhau, đầu tiên là Holodomor, sau đó là Thế chiến II”, Zelensky nói. “Một cú đánh khủng khiếp nối tiếp cú đánh trước đó”.

(Còn nữa)