Nhân ngày giỗ của Trần Quốc Tuấn

Trần Thái Tông không nỡ giết anh trai, cốt nhục tình thâm nối lại; tuy nhiên trong lòng Trần Liễu vẫn không sao nguôi được mối hận bị cướp vợ năm xưa. Trước khi chết ông trăng trối lại cho Trần Quốc Tuấn rằng “Con không vì cha lấy được thiên hạ, thì cha chết dưới suối vàng cũng không nhắm mắt được”.

Quốc Tuấn vốn là một hùng tướng văn võ toàn tài, thao lược biến hóa, trước sự hưng vong của xã tắc ông được phong làm Quốc công tiết chế, thống lĩnh quân đội cả nước, lần lượt đánh tan 2 lần tiến công xâm lược như vũ bão của nhà Nguyên (Trung Quốc). Khi nắm toàn bộ quân đội trong tay lại được nhân dân cả nước ngưỡng vọng như một vị thần việc “lấy được thiên hạ” có lẽ dễ như trở bàn tay nhưng ông đã không vì thế làm theo di nguyện của cha mà báo thù.

Phân Châu Trinh nói “Bàn đến quốc gia luân lý thì tôi xin thưa rằng, nước ta tuyệt nhiên không có. Tôi xin nói tạm rằng quốc gia luân lý của ta từ xưa đến nay chỉ ở trong vòng chật hẹp của vua và tôi. Không nói đến “dân và nước” vì dân không được bàn đến việc nước! […]

Vua với dân không có luân lý gì dính nhau, chẳng qua vua và tôi tớ của vua hiệp nhau lấy sức mạnh để đè nén dân mà thôi vậy”. Tuy nhiên, trong cảm hứng phê phán dữ dội của mình, ông đã dành riêng cho nhà Trần một một nơi tôn nghiêm khi nói “Trừ ra đời nhà Trần thì vua với dân gần nhau lắm. Con vua cũng đi chơi với con dân, những kẻ phụ lão đều dự bàn việc nước, và những khi vua đã truyền ngôi cho Hoàng Thái Tử rồi thì thường đi khắp dân gian xem xét phong tục, chính trị để sửa sang cho hiệp với lòng ước vọng của dân; cho nên dân mến đức mà cảm phục, mấy lần tử chiến với giặc Mông Cổ, mấy phen hiệp sức để giúp vua mới được thắng trận một cách vẻ vang như thế.

Ngày nay ta đọc một đoạn vinh dự sử của nhà Trần đều lấy làm vui”. (Trích: Đạo đức và luân lý Đông Tây).

Việc Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn “quên” thù nhà để giữ gìn giang sơn gấm vóc và mưu cầu thái bình cho muôn dân là một bài học lớn cho muôn đời hậu thế. Ông trở thành biểu tượng kỳ vĩ trong cuộc trường chinh ngàn năm chống giặc phương bắc của dân tộc ta, là kết tinh những giá trị của nòi giống, là ý chí hùng cường không thể bị đè bẹp của cha ông. Ngày nay, việc đọc lại Trần Quốc Tuấn, chiêm ngưỡng lối hành xử trượng phu và lẫm liệt của bậc anh hùng để vực dậy hào khí núi sống là việc không những cần thiết mà còn là cấp thiết.

Ngày nay, bất cứ kẻ nào hèn nhát trước phương bắc hãy nhìn vào tượng đài ông mà cúi đầu hổ thẹn, để hành động mà chuộc tội với tiền nhân. Lịch sử của hào khí nhà Trần liệu có trở lại?

***

Nguyễn Đình Bổn: Thời tiểu học, dù Lưu Hữu Phước là người “phía bên kia”, chúng tôi đều được dạy hát bài này, trong khi các bạn cùng lứa phía Bắc chỉ hát nhạc chống Mỹ:

BẠCH ĐẰNG GIANG (Lưu Hữu Phước)

Đây Bạch Đằng Giang sông hùng dũng của nòi giống Tiên Rồng, Giống Lạc Hồng, giống anh hùng, Nam Bắc Trung.