Sự rẻ tiền và vô trách nhiệm của báo chí

Tuấn Khanh

23-5-2021

Đi kèm với những câu chuyện quốc dân, ăn khách hơn cả những gameshow của hệ thống truyền hình nhà nước, trong vài ngày nay, chuyện nghệ sĩ Hoài Linh giữ 14 tỷ đồng tiền từ thiện trong năm 2020, đang bị coi là có vấn đề mờ ám đang dậy lên khắp nơi.

Một trong những tờ báo lớn của Việt Nam, tờ Thanh Niên, đúng vào ngày 23-5 đăng một bài viết về sự kiện này, với một cái tiêu đề nửa kín nửa hở, câu khách rất rẻ tiền rằng “Dân mạng xôn xao ‘chứng nhận’ chuyển khoản từ thiện 14 tỷ đồng mang tên Hoài Linh” – dĩ nhiên, người ta nhìn thấy cặp nhà báo Thạch Anh và Lạc Xuân cho vào ngoặc kép hai chữ chứng nhận, một cách đầy ngụ ý: hoặc rẻ tiền câu view, hoặc tạo nghi hoặc về Hoài Linh.

Đọc hết bài báo, giá trị thông tin của nó còn tệ hơn cả một status tầm thường trên facebook, cho thấy rõ kiểu hóng hớt chạy theo đít mạng xã hội để kiếm view đang ăn sâu vào não trạng của báo chí, hủy hoại tư chất của giá trị tin tức, lẫn một tên tuổi như báo Thanh Niên.

Người dân trên mạng xã hội có thể nghi hoặc và không tiếp cận được Hoài Linh để hỏi thêm về giấy xác nhận chuyển ngân 14 tỷ đồng, nhưng với nghiệp vụ nhà báo thì chắc chắn phải được.

Không cần đến mức công an giúp để điều tra mã số giao dịch lên đến 14 tỷ đồng đó có thật hay không từ hệ thống ngân hàng, mà chuyện đến tận nhà, gặp tận mặt Hoài Linh để phỏng vấn mạch lạc cho độc giả được biết, hoàn toàn không có khó khăn gì cả.

Hoài Linh nếu gian dối, hay minh bạch, qua một cuộc phỏng vấn chắc chắc sẽ tốt hơn trong nghề làm báo căn bản, đạo đức báo chí căn bản, khác hẳn kiểu quăng tin câu view rẻ tiền, lửng lơ như vậy vào một ngày chủ nhật.

Đây là một trong những điểm quan trọng của nghề báo thời social media bùng nổ: nghề báo phải tử tế và tận lực để đi đến gốc cội của sự việc, chứ không thể ăn theo đen đúa như vậy.

Chưa biết là Hoài Linh đúng hay sai, nhưng việc tổng hợp những tin và cách diễn giải khởi đầu đầy môt tả tiêu cực, góp thêm một bàn tay chụp mũ là điều hạ tiện. Nếu Hoài Linh ôm số 14 tỷ đồng từ thiện đó bất minh, đó là tội hình sự, và sẽ được xét xử. Nhưng trước khi ra tòa, mọi thứ tòa án dư luận được tiếp tay bởi báo chí nhà nước chính thức, là vô cùng thối nát.

Lâu nay, báo chí Việt Nam nói chung, xuất hiện nhiều kiểu cách như vậy. Mượn người, mượn chuyện để bán báo, nhưng khi bị vạch mặt thì dựa lưng vào quyền lực truyền thông sẳn có để bôi nhọ, khủng bố tinh thần, còn tệ hơn là đẩy người đối diện vào các tư thế chính trị, hình sự để đàn áp.

Sự kiện của anh Dưa Leo, một comedian trực tuyến cũng là một ví dụ. Để kiếm người đọc, báo Nhân Dân cũng chơi trò chụp mũ, gọi anh ta là phản động, dạy dỗ và tấn công cá nhân vô lý, nhưng đến khi nhận đơn kiện đường đường chính chính theo luật pháp thì cả bộ máy lẫn người viết bài đều tìm chỗ né tránh. Thậm chí có những dấu hiệu cho thấy phần tổ chức các nhóm dư luận viên, hội cờ đỏ… mạ lỵ anh Dưa Leo sau đó, để dùng làm bài trả lời không chính thức trên Nhân Dân, là có dấu hiệu liên kết.

Ngồi trong một quán nước ven đường sáng nay, nghe một người khách đọc những tin tức như vậy, gào chửi Hoài Linh và “bọn nghệ sĩ” cho những người khác nghe, gọi chung quanh hưởng ứng, thật sự, tôi rùng mình vì thấy mình là nhân chứng tức thì của sự suy đồi báo chí đến tận cùng.

Có người nói rằng hôm nay, ngày 23-5 là ngày bầu cử, cũng có thể báo chí cần một số thứ thật rẻ tiền để thu hút dân chúng, phòng trường hợp bọn “chống đối” tung ra tin, bài chống phá.

Nhưng ngay cả như vậy, nếu có, báo chí cũng tự nguyện vào vai hạ cấp, và bán rẻ những nghệ sĩ hay những người, mà họ từng hối hả chạy theo viết bài ca ngợi để bán báo. Trong trường hợp giả định này, dù có giải thích thầm lén về một nhiệm vụ kép cao cả nào đó, mọi biện minh đều là sự xúc phạm đến đời sống đang mệt nhoài gầy dựng bình an của xã hội Việt Nam, lại bị cố tình vấy bẩn.