Về bài-thơ-màu-đen

Vũ Thị Phương Anh

31-1-2021

Vài dòng về bối cảnh: Có một bài thơ tiếng Anh của một nhà thơ nữ da đen trẻ tuổi, đọc trong buổi lễ nhậm chức của Joe Biden. Và sau đó là một bài-thơ tiếng Việt của một họa sĩ nam lớn tuổi gốc Việt (lâu lâu cũng làm thơ) hiện đang sống ở Mỹ, để nói về bài thơ đầu tiên.

Bài của tôi dưới đây (có hình thức của một bài thơ tự do nhưng không dám nhận là thơ) là cảm nhận và phản ứng của tôi đối với bài-thơ thứ hai. Xin mời các bạn.

***

VỀ BÀI-THƠ-MÀU-ĐEN

Ngông cuồng và tục tĩu

Là những gì người ta nói về một bài-tự-nhận-là-thơ

Một bài-thơ đen đúa

Bài-thơ có giá của một đồng tiền tip

Của những kẻ tự cho mình là loài ăn trên ngồi trốc

Của sự thượng đẳng có màu trắng

Và sự gần-như-thượng-đẳng có màu vàng

Họ khoa chân múa tay, chỉ trỏ phỉ nhổ màu đen

Như một thứ gì kinh tởm

Hẳn họ đã vội quên

Sợi tóc trên đầu họ vốn dĩ màu đen

Tròng mắt của họ màu đen

Lông mi và lông mày của họ màu đen

Và nếu cần thì người ta cũng có thể chỉ ra màu đen ở nơi khác nữa

Cho xứng hợp với giọng điệu của bài-thơ-một-lỗ

Người ta đã không làm thế

Vì chẳng ai quên

Rằng màu đen là màu của thẳm sâu

Của đêm nhiệm mầu

Khi mỗi đứa trẻ thơ hoài thai trong bụng mẹ

Âm thầm trong chín tháng cưu mang

Và của bóng tối âm u khi từng người trở về trong lòng đất

Màu đen, họ đã chối từ

Tự hào với màu (được cho là)-gần-như-trắng của mình

Họ lớn tiếng thét gào, văng nước miếng

Rồi đợi chờ sự quan tâm, tán thưởng

Nhưng…

Vì sao chỉ lặng im?

Giật mình, họ đảo mắt nhìn quanh:

Kìa mọi người đang lùi xa, che mũi….

(Phương Anh, ngày cuối tháng 1/2021)

Mời đọc lại: Khi kẻ cuồng tín ám sát thơ (Nguyễn Thị Thanh Bình). – Từ một bài thơ! (Lâm Bình Duy Nhiên).

_____

Ảnh chụp bài thơ “Ngọn đồi đen chúng em leo” của họa sĩ Trịnh Cung, đăng trên Facebook của ông ngày 26/1/2021: