5-5-2020
Viện nghiên cứu Quan hệ quốc tế đương đại Trung Quốc (CICIR) là cái tên được chú ý hôm qua đến nay nhờ vào bài báo độc quyền của Reuters về báo cáo bị rò rỉ vốn đưa ra những đánh giá ảm đạm về quan hệ Mỹ – Trung.
Đây là một trong những viện nghiên cứu tình báo nổi tiếng và có sức ảnh hưởng nhất đối với giới lãnh đạo Trung Quốc.
Với vị thế của mình, (CICIR) không ngại đưa ra những đánh giá “nói thẳng, nói thật” và chính xác nhất dành cho giới lãnh đạo Trung Nam Hải, chứ không phải những gì họ muốn nghe.
Tuy mang danh quan hệ quốc tế, nhưng đối tượng nghiên cứu chủ yếu của viện này được cho là quan hệ Mỹ – Trung.
Được Chu Ân Lai ra lệnh thành lập năm 1965, thuộc Bộ Điều tra trung ương, ICIR được kể là viện nghiên cứu duy nhất không bị Mao Trạch Đông đóng cửa trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa, cho thấy sự chú ý mà Mao dành cho quan hệ Mỹ – Trung lúc đó.
Năm 1983, CICIR về dưới trướng Bộ An ninh quốc gia mới thành lập từ việc sáp nhập Bộ Điều tra trung ương và bộ phận phản gián thuộc Bộ Công an.
Một số lãnh đạo của Bộ An ninh quốc gia Trung Quốc trước đây từng là chủ tịch của CICIR, chẳng hạn cựu Bộ trưởng Cảnh Huệ Xương, cựu Thứ trưởng Lục Trung Vỹ.
Lục Trung Vỹ từng dính vào một vụ án gián điệp khi một phụ tá của ông ta bị bắt vì hoạt động cho Mỹ năm 2012 nhưng ông ta may mắn không bị truy cứu trách nhiệm.
Chủ tịch CICIR hiện nay là Viên Bằng, một chuyên gia về Mỹ, từng là chủ tịch Viện nghiên cứu nước Mỹ của CICIR.
Hiện chưa rõ báo cáo được trình lên giới lãnh đạo vào đầu tháng 4 của CICIR bị rò rỉ bằng cách nào. Không biết nó có liên hệ gì đến vụ Thứ trưởng Bộ Công an Tôn Lực Quân bất ngờ bị bắt vào hạ tuần tháng 4 hay không.
Ngoài CICIR, một số viện nghiên cứu tình báo nổi tiếng khác của Trung Quốc là Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế Trung Quốc (CIISS) thuộc Cục 2 (Cục Tình báo) của Bộ tổng tham mưu PLA, Trung tâm nghiên cứu quốc tế thuộc Quốc vụ viện…
Thêm vài chi tiết nhỏ cho vòng xoáy thời cuộc đang diễn biến:
– Hãng thông tấn Reuters chưa có được văn bản của báo cáo CICIR cho nên cũng chỉ dẫn lời “mô tả” của các nguồn tin “có hiểu biết trực tiếp” về những gì có trong báo cáo. Nhưng có nhiều phần chắc phía Bắc Kinh đang đánh giá tình hình là căng thẳng.
– Phía Mỹ không có dấu hiệu chuẩn bị cho xung đột quân sự. Vài dân biểu, nghị sĩ đang đề nghị những đạo luật trừng phạt Trung Quốc, nhưng phần nhiều nhắm vào kinh tế và nhằm chấn chỉnh điều mà họ cho là thái độ “không đúng” của các công ty Mỹ. Chẳng hạn trong dự luật do Thượng nghị sĩ Ted Cruz đưa ra, có những điều khoản chế tài các hãng phim Hollywood tự kiểm duyệt sản phẩm của mình khi đưa vào thị trường Trung Quốc!