4-4-2020
Hàng vạn doanh nghiệp đang có triển vọng kinh doanh rất … thê thảm bởi việc tập trung chống dịch, hàng loạt cơ sở sản xuất, kinh doanh phải đóng cửa, giao thông, vận tải bị đình trệ, sức mua xuống rất thấp. Chính phủ, các bộ đang chuẩn bị tung ra những gói cứu trợ toàn vài chục, vài trăm ngàn tỷ để cứu vãn nguy cơ suy thoái kinh tế cận kề.
Ở ta xưa nay, thực hiện các gói cứu trợ kinh tế chủ yếu là bằng chính sách, chứ chi trực tiếp từ ngân sách là hơi bị khó bởi cơ bản, vẫn là ngân sách của “con nhà nghèo”. Nhưng dù sao, miễn, giảm, giãn thuế hay hạ lãi suất thì cũng tốt hơn, nó giảm đi gánh nặng chi phí vốn vay, thuế… của doanh nghiệp. Bộ Tài chính cũng là một bộ đã tham mưu, dự thảo được một phần khá nhiều trong các gói chính sách sắp được áp dụng.
Tuy nhiên, có những cái cũng cần gỡ hơn nữa là các chính sách bất cập khác vừa qua làm rất nhiều doanh nghiệp kêu khóc mà Bộ này lại không thấy đoái hoài tới. Tuy có sửa nhưng sửa không tiếp thu, không hợp lý và ngại trách nhiệm dẫn tới sửa không tận gốc, không vì lợi ích chung của cộng đồng doanh nghiệp.
Đó là Nghị định 20/NĐ-CP về quản lý thuế với doanh nghiệp có giao dịch liên kết. Từ khi ban hành năm 2017, người ta đã phát hiện ngay những bất cập của nó về tỷ lệ khống chế trần lãi vay với doanh nghiệp – một điều khoản cực kỳ khù khoằm. Chính vì sự bất cập của nó, trước đây Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã yêu cầu Bộ Tài chính sửa đổi và gần đây, Bộ này cũng sửa theo hướng nâng lên từ 20% (EBITDA) lên 30%.
Nhưng Bộ Tài chính vẫn không chịu thấy đó là dở, chỉ cho áp dụng từ năm tài chính 2019 mà không cho hồi tố cho những năm 2017, 2018, cho dù, các chuyên gia kinh tế, các doanh nghiệp đều đã chứng minh cho thấy, việc hồi tố là phù hợp với quy định hiện nay và bảo đảm lợi ích của các doanh nghiệp bị chịu ảnh hưởng bởi những sai sót của Cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật khi không thực hiện đánh giá tác động để xây dựng mức khống chế phù hợp tại thời điểm ban hành.
“Ông” Bộ Tài chính nói rằng việc hồi tố cần được cân nhắc. Tuy nhiên, việc cân nhắc này đã được Bộ Tư pháp cho ý kiến: “Việc hồi tố hay không hồi tố đối với trường hợp này đều không có vướng mắc về mặt pháp lý mà chủ yếu phụ thuộc vào quan điểm chính sách của Nhà nước ta” tại công văn số 891/BTP-PLDSKT ngày 13/03/2020 của Bộ Tư pháp.
Hơn nữa, đa số thành viên Chính phủ đã đồng ý cho phép hồi tố xử lý đối với các năm 2017, 2018 và cho phép chuyển chi phí lãi vay không được trừ sang các kỳ tính thuế tiếp theo nhưng không quá 5 năm. Thế thì ông còn gì mà phải lăn tăn?
Không những thế, từ hồi năm 2014, Chính phủ và Bộ tài chính cũng đã ban hành Nghị định 91/2014/NĐ-CP và Thông tư 151/2014/TT-BTC hướng dẫn Nghị định 91/2014/NĐ-CP. Theo đó, Chính phủ đã cho phép doanh nghiệp hồi tố áp dụng chuyển đổi ưu đãi do chấm dứt ưu đãi theo điều kiện xuất khẩu do cam kết WTO cho các năm trước đó (từ năm 2007 – đối với hoạt động dệt, may và từ năm 2012 – đối với hoạt động khác) và khoản thuế chênh lệnh do áp dụng qui đinh này được Bộ tài chính hướng dẫn là khoản thuế nộp thừa và được hoàn lại hoặc bù trừ với nghĩa vụ thuế của các năm sau.
Hướng dẫn này của Bộ Tài chính tại thời điểm đó hoàn toàn phù hợp với Luật Quản lý thuế (và hiện nay, các quy định này tại Luật Quản lý thuế không có gì thay đổi so với trước đó). Bên cạnh đó, Ngân sách Nhà nước giai đoạn 2007 – 2014 đã được Kiểm toán Nhà nước xác nhận và Quốc hội phê chuẩn thông qua nhưng Bộ Tài chính vẫn quy định cho xử lý khoản chênh lệch lệch này được hoàn lại hoặc bù trù. Thậm chí Bộ Tài chính còn cho phép điều chỉnh cả đối với các trường hợp doanh nghiệp đã hoặc chưa được kiểm tra, thanh tra thuế.
Năm 2016, Bộ Tài chính có công văn 4769/BTC-TCT ngày 07/04/2016 về việc chính sách thuế với hoạt động đầu tư thường xuyên. Bằng công văn hành chính để giải thích luật về khái niệm đầu tư thường xuyên, Bộ Tài chính vẫn cho phép các doanh nghiệp bị chịu tác động từ năm 2009 đến năm 2013 được phép kê khai điều chỉnh và được bù trừ với số thuế phải nộp của kỳ thuế tiếp theo hoặc được hoàn lại số đã nộp thừa theo quy định
Thế nên, không áp dụng hồi tố năm 2017, 2018 mà Bộ Tài chính đưa ra với lý do NSNN đã được Kiểm toán Nhà nước xác nhận, nay nếu tính lại thì phải sử dụng NSNN để hoàn thuế hay việc không vận dụng được Luật Quản lý thuế để hoàn nộp thừa trong trường hợp này là hoàn toàn không nhất quán trong việc xây dựng chính sách pháp luật.
Cho nên, vấn đề là đã thấy dở, đã sửa thì cũng nên sửa cho chót. Sửa nửa chừng vừa không đúng chỉ đạo của Chính phủ vừa mang tiếng gây khó, làm khó cho doanh nghiệp trong bối cảnh quá khó khăn do đại dịch cúm Vũ Hán. Sửa không chót, sau này lại vật ra sửa đi, sửa lại. Quá tội.
Người ta hay nói “cố đấm ăn xôi”, nhưng ở trường hợp này, nó có thể coi như kiểu một dạng…”cố đấm” để giữ chính sách.
