IDS: Chuyện bây giờ mới kể!

Viet-Studies

Chu Hảo

14-9-2019

Viện Nghiên cứu Phát triển (IDS) đăng ký hoạt động theo Luật KH&CN tại Sở KH&CN Hà Nội và được chấp nhận ngày 27 tháng 9 năm 2007. Ngày 14 tháng 9 năm 2009 IDS tuyên bố tự giải thể để phản đối Quyết định số 97/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ về việc Ban hành Danh mục các lĩnh vực cá nhân được thành lập tổ chức KH&CN, có hiệu lực từ ngay ngày hôm sau.

Mới đấy mà đã hơn 10 năm IDS ngừng hoạt động, nhưng vẫn đang và sẽ còn để lại những dấu ấn đặc biệt trong quá trình phát triển đầy gian nan của Xã hội dân sự ở nước ta. Nhân dịp này, tôi xin kể lại một vài câu chuyện có liên quan mà còn ít người được biết. Mong được bạn đọc gần xa chia sẻ với tinh thần cởi mở.

Khoảng cuối năm 2006 các anh Phùng Liên Đoàn (PLĐ) và Lê Xuân Khoa (LXK) đã đề xuất với Nguyên Thủ Tướng Võ Văn Kiệt (VVK) việc thành lập Viện VN21 để tập hợp một số anh chị em trong và ngoài nước cùng nghiên cứu những vấn đề cấp thiết phục vụ phát triển đất nước. Anh PLĐ ước tính phải có khoảng 6 triệu USD cho việc này, trong đó bản thân anh tình nguyện ủng hộ một nửa, số còn lại đề nghị Chính phủ đóng góp. Sẽ thành lập một Ban điều hành chung do Chính phủ và Nhóm PLĐ đề cử.

Ông VVK khuyến khích ý tưởng này và mãi lâu sau khi việc không thành Ông mới chia sẻ với chúng tôi, đại ý: Hợp tác với các anh chị em vốn đã là Việt kiều yêu nước thì dễ quá, hợp tác với những người cũng là máu đỏ da vàng mà trước đây không đứng về phía chúng ta mới khó, nhưng đó là việc cần phải làm trên tinh thần hòa hợp để tận dụng chất xám của một bộ phận trí thức tâm huyết đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài. Còn lúc ấy Ông đã viết thư giới thiệu với Thủ tướng và giao cho các anh Tương Lai, Huy Đức giúp hai anh PLĐ và LXK gặp trực tiếp để thăm dò tính hiện thực của đề xuất nói trên. Tiếc thay việc không thành vì một lý do hết sức giản đơn: Thủ tướng không mấy mặn mà! Thật tiếc cho một ý tưởng lành mạnh và tấm lòng chân thành của những người xa quê hương…

Ở Hà Nội anh Quang A và chúng tôi cũng định thành lập một Viện nghiên cứu phát triển trực thuộc Hiệp hội các Doanh nghiệp Hà Nội. Lại vấp phải cơ chế “xin-cho” nên việc cũng không thành.

Đúng vào lúc ấy ông VVK lại khuyến khích chúng tôi thành lập các tổ chức nghiên cứu kiểu các think tank độc lập. Hai tổ chức như vậy mau chóng được hình thành. Ở Sài Gòn các anh Võ Như Lanh và Trần Hữu Quang thành lập Trung tâm Nghiên cứu trực thuộc Tạp chí Thời báo Kinh tế Sài Gòn gồm khoảng vài chục nhân sĩ trí thức trong và ngoài nước do anh Trần Hữu Quang làm Giám đốc và mời ông VVK làm Chủ tịch Hội đồng Trung tâm. Thấy vậy anh Quang A và tôi bay vào Nam xin ý kiến ông VVK. Chúng tôi báo cáo với Ông là dựa nào Luật KH&CN, các tổ chức nghiên cứu tư nhân chỉ cần đăng ký hoạt động ở các sở KH&CN của các tỉnh thành với thủ tục khá đơn giản. Khối khoa học kỹ thuật thì có nhiều rồi, khối khoa học xã hội nhân văn thì chưa có, nhưng không có điều luật nào cấm cả, chúng tôi sẽ vận dụng.

Ông hỏi bao giờ lập xong? Chúng tôi nói khoảng vài tuần; và nói thêm rằng chúng tôi muốn mời ông tham gia với tư cách Chủ tịch HĐ Viện, nhưng rất băn khoăn vì sợ bước đầu khó khăn, hoạt động không hiệu quả thì làm Ông mang tiếng. Ông vui vẻ khuyến khích: “Không cần tôi đâu! Các cậu cứ làm tới đi!”. Với sự chỉ dẫn và giúp đỡ hết sức nhiệt của GĐ sở KH&CN Hà Nội lúc đó, chúng tôi đã hoàn thành thủ tục theo đúng quy trình, và nhanh chóng nhận được Giấy chấp nhận đăng ký, rồi hăm hở bước vào hoạt động.

Theo gợi ý của ông VVK, chúng tôi đã mời các GS Hoàng Tụy (Chủ tịch Hội đồng Viện) và Phan Huy Lê, các chuyên viên cao cấp Trần Việt Phương, Trần Đức Nguyên, tham gia như những thành viên sáng lập cùng với ba chúng tôi là Nguyễn Quang A (Viện Trưởng), Phạm Chi Lan (Viện Phó) và Chu Hảo. Dần dần chúng tôi lần lượt mời các vị sau đây tham gia HĐ viện: Tương Lai, Nguyễn Trung, Lê Đăng Doanh, Nguyên Ngọc, Kim Hạnh, Huỳnh Sơn Phước, Phan Đình Diệu, Nguyễn Quốc Huy và Phạm Duy Hiển.

Khó khăn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”: Tiền thuê trụ sở, tuyển nhân viên Văn phòng và Kế toán, tổ chức các cuộc họp và hội thảo… Rất may là trong lúc khó khăn ấy anh Quang A đã vận động gia đình ủng hộ Viện 500.000.000 VNĐ (năm trăm triệu đồng). Có bột sẽ gột nên hồ! Ngay từ đầu Ông VVK nhắc nhở chúng tôi nên hợp tác với các Bộ Ngành để thực hiện các đơn đặt hàng nghiên cứu chính sách. Cuối cùng, sau gần hai năm hoạt động hình như chỉ làm được một Hợp đồng nghiên cứu đánh giá chính sách với Quỹ Đan Mạch do anh Vũ Quốc Huy chủ trì là có vẻ có giá trị. Còn “con cá sổng” mới đúng là “con cá to”: Hợp đồng “Tư vấn Phát triển bền vững dựa trên Khoa học và Giáo dục” mà chúng tôi đã thảo luận khá công phu với Bộ KH&GD của một nước Phi châu có giá trị hàng triệu USD cuối cùng đã không thành (nghe nói vì có nhóm khác từ một nước rất to giành mất?!)

Tuy vậy trong khoảng hai năm tồn tại IDS đã làm được một số việc có ý nghĩa như các bạn đã biết. Nhưng việc IDS đã từng tư vấn cho ông Thường trực Ban Bí thư ĐCS VN (BBT) thì chắc các bạn chưa biết. Ấy là vào lúc Bộ Chính trị ĐCSVN (BCT) chuẩn bị ra Nghị quyết về ổn định kinh tế vĩ mô, khắc phục ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới năm 2008.

Được biết đến IDS như một think tank độc lập, ôngThường trực BBTđã mời một số thành viên của Viện đến để tham khảo ý kiến. Trong tuần làm việc ấy ông đã một mình thân mật tiếp chúng tôi hai lần tại nhà riêng. Khi chị Chi Lan và các anh Lê Đăng Doanh, Quang A, Vũ Quốc Huy trình bày tôi thấy ông chăm chú lắng nghe, hỏi lại nhiếu vấn đề mà ông quan tâm… và ghi chép rất cẩn thận. Ông tỏ ra rất thoải mái và cởi mở khi trao đổi lại những ý kiến của các anh chị khá nặng nề khi nói về hiện trạng nền kinh tế nước nhà, rất thẳng thắn phê phán những chủ trương chính sách không hợp lý, và mạnh dạn đề xuất phương án khắc phục.

Chúng tôi không thể biết ông có sử dụng chút nào những ý kiến thảo luận tại hai buổi làm việc ấy trong các cuộc họp của BCT hay không, nhưng cũng thấy vui khi sau đó đã nhận ra vài ba điểm tương đồng giữa ý kiến của các chuyên gia kinh tế IDS với những kết luận ghi trong NQ của BCT về ổn định kinh tế vĩ mô. Rất có thể đấy chỉ là một sự tình cờ…

Rồi một năm sau “tình cờ” chúng tôi được biết ông Tổng Bí thư rất “quan tâm” đến hoạt động của IDS và Trung tâm Nghiên cứu trực thuộc Thời báo Kinh tế Sài Gòn, bằng cách trực tiếp chỉ đạo lãnh đạo Hà Nội và T/p Hồ Chí Minh giải tán hai tổ chức đó. “Lệnh” đã ban ra và lập tức được thi hành. Ở T/p HCM sự việc diễn ra khá đơn giản. Ông Phó chủ tịch thành phố phụ trách khối Văn-Xã truyền đạt cho lãnh đạo cơ quan chủ quản “lệnh miệng” của cấp trên và Trung tâm Nghiên cứu lặng lẽ được giải tán. Ở Hà Nội thì “lủng củng” hơn nhiều. IDS là tổ chức tư nhân nên không có cơ quan chủ quản để mà ra “lệnh miệng”, thành ra phải làm theo Luật, mà chúng tôi thì làm rất đúng Luật nên khó mà hoạnh họe. Nhưng cuối cùng thì lãnh đạo Hà Nội và Chính phủ cũng tìm ra cách loại bỏ IDS bằng cách ra NQ 97 như các bạn có thể tìm hiểu thêm trong tài liệu kể trên.

Tuyên bố tự giải thể thì chẳng phải xin phép ai, nhưng làm các thủ tục trả lại con dấu để dừng hoạt động không dễ dàng đâu nhé! Chi cục thuế Hà Nội phát hiện IDS còn thiếu 6.000 VNĐ (sáu ngàn đồng) và bắt thanh toán ngay. Để cho chắc chắn chúng tôi nộp luôn 10.000 VNĐ (mười ngàn đồng), vậy mà cho đến nay “nguyên” IDS vẫn chưa nhận được Giấy chứng nhận nộp đủ thuế để trả lại con dấu theo đúng quy định. Khổ thân Viện trưởng IDS đến hôm nay vẫn phải bảo quản con dấu này rất cẩn thận. Tôi đồ rằng chưa thể có con dấu thứ hai giống thế . Đối với chúng tôi đây cũng là một kỷ niệm vui vui. Và chúng tôi thanh thản…

Bình Luận từ Facebook

9 BÌNH LUẬN

  1. Nói thiệc với bác Chu Hảo cùng với Trí thức đảng
    Các bác bị đảng đá đít vì ” NO LONGER USE” phải quay đầu về với dân, nhung dân ko ngửi đc. Lời đau mau tỉnh ngộ.

  2. Tại sao mà trí thức VNDCCH chu Hảo phải viết hoa chữ “Ông” để gọi vc Kiệt? Người ta chưa quên, khi còn là trí thức việt cộng, Chu Hảo từng tuyên ngôn độc lập 2-9, rằng thì là mà, “trí thức VN phải có đảng lãnh đạo”

    Trí thức là độc lập, là tự do! “Trí thức” mà phải có “đảng lãnh đạo”, thì có khác gì con kiki phải chờ khi nào chủ cho ăn mới được ăn, khi nào chủ quàng cái cổ dề vào cổ, dắt đi ị, mới được ị

    nay trí thức Hà nội đỏ & sĩ phu bắc hà xã nghĩa không còn giữ thẻ đảng, nhưng cái đầu chắc chưa hoàn toàn phi đảng, vẫn phải giữ lề, phải viết hoa chữ “Ông” để xưng hô đảng viên trên, đảng viên to, “đảng lãnh đạo” của trí thức VN

  3. Trích: “Hợp tác với các anh chị em vốn đã là Việt kiều yêu nước thì dễ quá, hợp tác với những người cũng là máu đỏ da vàng mà trước đây không đứng về phía chúng ta mới khó” (vc Kiệt & trí thức hà nội đỏ Lê Xuân KHoa)

    Tại sao mà dễ? Tại vì “các anh chị em đã là Việt kiều yêu nước” luôn luôn đứng về phía vc Kiệt & trí thức hà nội đỏ & sĩ phu bắc hà xã nghĩa cùng làm chứng gian, cùng thủ dâm tập thể với cái mấy cái sex toy: “kháng chiến thần thánh chống mỹ & chống pháp” & “hiệp định giơ ne vơ 1954 thắng lợi” & “giải phóng thống nhất” & “cách mạng tháng tám đánh pháp đuổi nhật giành độc nập” & “ngày độc nập 2-9” & “tuyên ngôn độc nập 2-9”

    Tại sao mà khó? đơn giản thôi, những người máu đỏ da vàng có chút lòng tử tế, mong muốn một thể chế dân chủ tự do tôn trọng nhân quyền cho người VIệt Nam thì không thể đứng bên trí thức xã hội chủ nghĩa chuyên nghề làm chứng gian, ca ngợi sự bội tín, phục vụ chế độ cộng sản hồ chí minh/việt gian nguyễn ái quốc 1946/trần ích tắc 1950/lê chiêu thống 1955 tay sai giặc tàu, phản quốc bán nước

  4. Việt Phương viết từ nửa thế kỹ trước:
    Năm xưa ta vô tình tô đẹp cuộc đời để mà tin
    Nay ta càng thêm tin mà chẳng cần tô gì nữa cả
    Quen thuộc rồi mọi bất ngờ kỳ lạ
    Ta đã trả GIÁ đau và ta đã học nhìn
    Cứ nghĩ đã là đồng chí rồi không còn ai xấu nữa
    Trong hàng ngủ ta chỉ có chổ của yêu thương
    Đã chọn đường đi chẳng ai dừng ở giữa
    Và Mạc tư khoa là hơn cả thiên đường
    Ta nhất quyết đồng Hồ Liên xô tốt hơn đồng Hồ Thụy sĩ
    Hình như đấy là niềm tin,ý chí,tự hào
    Và Mường tượng rằng
    trăng Trung hoa tròn hơn trăng nước Mỹ
    Sự NGÂY THƠ đẹp tuyệt vời và NGỜ NGHỆCH làm sao!
    => Các vị trong IDS đều học cao hiểu rộng chắc biết bài thơ nầy nhưng không tránh khỏi NGÂY THƠ- dù ngây thơ đẹp đến tuyệt vời! Đúng là: HỌC ĐÃ SÔI CƠM NHƯNG CHƯ CHÍN…
    – Tôi cũng từng bỏ học lên rừng theo Việt công,cũng mò vào đại học trước 1975, nhưng chỉ làm việc được mấy năm thì nghỉ chơi không làm nữa…Không tham gia bất kỳ một tổ chức nào do CS lập ra!
    ( cái nước mình nó thế nên mình phải thế thế phải không?)
    Xin xá tội vô lễ với các vị trí thức VN.Tôi rất thích tranh ông Tô Hải vẽ :GOP Y (con trâu nghe đàn)

  5. Tự giải tán để phản đối quyết định giải tán!!! Tuyệt vời, trí thức & dũng cảm!

    Sao các tổ chức xã hội dân sự không noi gương các trí thức IDS nhẩy ? Đảng gợi ý nên giải tán rùi, các tổ chức xhds cần tự giải tán để phản đối quyết định giải tán . Nếu không giải tán, hóa ra các tổ chức xã hội dân sự tán đồng gợi ý giải tán các tổ chức xhds của Đảng à ? Kém cỏi quá đi mất!

    Bà Phạm Thị Hoài vừa cho đăng bài phỏng vấn ô Hoàng Ngọc Hiến . Quả là “CÁI NƯỚC MÌNH NÓ THẾ!” nên mới có được những trí thức tuyệt vời, trí thức & dũng cảm kiểu “nước mình” như thế này .

  6. Phát triển bền vững dựa trên khoa học và giáo dục… là một việc không hề đơn giản. Để làm được việc này người ta phải hiểu biết đến” chân tơ kẽ tóc ” về bản chất của kiến thức, đồng thời cũng phải biết cách vận dụng chúng vào cuộc sống ,một quá trình tích lũy kinh nghiệm rất lâu dài…. Đây chính là điểm khác biệt về trí tuệ giữa Vn và các nước phát triển, đồng thời cũng chính là cái mà ngành giáo dục Vn đang mò mẫm đi tìm. Nếu biết điều này, chắc chắn ông thường trực BBT thay vì chăm chú , sẽ phải há mồm ra mà nghe….

  7. Viện IDS đã có và dự kiến đưa ra thêm nhiều sản phẩm của tri thức. Nhưng thời đó (cũng như thời này), sản phẩm của trí thức đối với giới lãnh đạo cộng sản chóp bu không có giá trị bằng sản phẩm của nỗi sợ hãi. Các cơ quan an ninh và thông tin truyền thông của chế độ toàn trị sở trường về sản xuất những sản phẩm của nỗi sợ hãi để bán cho lãnh đạo. Lãnh đạo đảng và nhà nước mua rồi phân phối đại trà các nỗi sợ hãi đủ loại ra dân chúng. Chính là nỗi sợ “nhận tiền của nước ngoài” do cơ quan an ninh thời đó sản xuất đóng gói gửi lên Bộ chính trị đã giết chết viện IDS. Nỗi sợ đó nay vẫn còn chưa hết hạn sử dụng, cũng như hàng tấn nỗi sợ vô hình không cần thiết khác…

    Về một chuyện khác, tại sao ông Chu Hảo viết hoa chữ “Ông” mỗi khi dùng đại từ nhân xưng này để chỉ Võ Văn Kiệt? Ông Kiệt có phải là một đấng cứu thế như các vị Chúa Giêsu, Phật Thích Ca Mâu Ni? Một trong những dự án kinh tế duy ý chí của ông Kiệt là nhà máy lọc dầu Dung Quất hoạt động đến nay gần 10 năm chưa ra khỏi lỗ lã. Một dự án khác của ông Kiệt là xa lộ Bắc-Nam dự định xua thanh niên cả nước vác cuốc đi xây thì rất may đã không tiến hành. Ông Kiệt, cũng như các ông bà khác trong những bộ tứ trụ của mỗi nhiệm kỳ, không bao giờ ủng hộ trí thức bằng những chương trình hành động cụ thể mang theo một quyết tâm của họ, mà thường chỉ làm ra vẻ. Câu chuyện do chính ông Hảo kể trên đây cho thấy điều đó. Một trí thức chỉ nên “trung” với một quan chức trong khi hợp đồng… làm mưu sĩ cho quan chức đó chưa hết hạn!

BÌNH LUẬN

Xin bình luận ở đây
Xin nhập tên của bạn ở đây