Lê Thu Hà và hội chứng hậu chấn thương tâm lý

Nguyễn Văn Vui

23-11-2018

“Bạn có thể xếp tôi vào thành phần thiểu số những cá nhân hậm hực, bất mãn với chế độ, và bạn có thể dè bỉu khi bảo rằng tôi đang lầm đường lạc lối, nhưng bạn hãy chờ đi nhé, cho dù hiện nay, công cuộc đấu tranh này còn đối mặt với nhiều gian nan, trở ngại nhưng một ngày nào đó, tôi sẽ chứng minh cho bạn thấy con đường tôi đang đi hoàn toàn đúng. Hãy nhìn xuyên suốt lịch sử, bạn sẽ thấy một điều rõ ràng, tất cả mọi cuộc đấu tranh chính nghĩa đều bắt đầu từ thiểu số!”

Người viết câu khẳng khái này không phải là Ghandi, Nelson Mandela hay Lưu Hiểu Ba. Người viết câu này là một phụ nữ Việt Nam can trường, can trường không kém gì những Lê Thị Công Nhân, Mẹ Nấm, Đỗ Thị Minh Hạnh, Bùi Thị Minh Hằng, Tạ Phong Tần, Nguyễn Phương Uyên, Huỳnh Thục Vy, Phạm Đoan Trang, Trịnh Kim Tiến… và hàng ngàn phụ nữ Việt khác, đã và đang đối đầu từng ngày từng giờ với chính quyền Hà Nội, cái chính quyền hèn với giặc và ác với dân.

Lê Thu Hà là một nhà hoạt động nhân quyền trẻ, một hội viên tích cực ngay từ đầu của Hội Anh Em Dân chủ – mà LS Nguyễn Văn Đài là chủ tịch.

Lê Thu Hà bị bắt cùng với LS Nguyễn Văn Đài trong một chuyến đi vận động tại Nghệ An tháng 12/2015. Cô Hà và các thành viên khác của Hội Anh Em Dân chủ đã bị CS giam cầm khắc nghiệt suốt hai năm rưỡi. Cô đã bị biệt giam trong xà lim 6 mét vuông với 3 lần cửa sắt, hành hạ, khảo cung, khủng bố ngày đêm. Và trong thời gian này, cô đã lâm bịnh. Sức khỏe tinh thần bị gãy đổ nhanh chóng, như túp lều tranh trước cơn bão hung hãn.

Trong một phiên tòa dàn dựng kệch cỡm hôm 5.4.18, với cáo buộc “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, theo Điều 79, Hà bị tuyên án 9 năm tù, 2 năm quản chế. Trong tháng 6 vừa qua, Hà được nhà cầm quyền Hà Nội trả tự do (cùng với LS Nguyễn Văn Đài) sau những vận động tích cực của quốc tế, với điều kiện phải bị trục xuất ngay lập tức ra khỏi VN, đưa thẳng ngay qua Đức, mặc dù Hà không muốn rời bỏ quê hương.

Ngay từ ngày đầu tiên tại Đức, Hà cho thấy nhiều biểu hiện suy sụp tinh thần, lo âu lan tỏa và sợ hãi quá mức trong các tình huống xã hội thông thường.

Hôm 20.11. qua, Hà quyết định mua vé bay về VN. Và chuyện gì phải đến, đã đến: tại sân bay Nội Bài Hà bị chận lại, cấm không cho nhập cảnh và bị buộc phải rời đi ngay lập tức, sang Thái Lan để trở lại Đức. Tin tức đã được lan truyền nhanh chóng, làm dấy lên một làn sóng tranh cãi trên mạng xã hội, trong đó không thiếu những chỉ trích Hà một cách thiếu căn cứ, dù nhiều người không biết rõ sự tình bên trong cho lắm.

Bài này xin góp một cái nhìn từ góc cạnh y khoa.

Tiền sử về chấn thương cũng như các triệu chứng cho thấy, Hà mắc Hội chứng hậu chấn thương tâm lý, mà tên tiếng Anh là PTSD – Posttraumatic Stress Disorder. Ở VN thường gọi là “Rối loạn Stress sau sang chấn”. Đó là một rối loạn tâm lý, tổn thương về mặt tinh thần nghiêm trọng, ở những người đã trải qua một biến cố hãi hùng có gắn liền với những đe dọa đến tính mạng.

Rối loạn tâm lý này xảy ra muộn nhưng dai dẳng và vẫn tiếp tục kéo dài sau đó, khi sự kiện gây sang chấn đã kết thúc từ lâu. Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết, bệnh này rất thường gặp ở những cựu tù nhân bị tra tấn lâu năm, bị cưỡng hiếp, hoặc bị khủng bố tinh thần trong tù một cách có hệ thống, như bị đe dọa thủ tiêu, giết chết người thân…

Hội chứng hậu chấn thương tâm lý thường xuất hiện ở người trẻ tuổi. Chấn thương đối với nam giới đa số là tham gia chiến tranh, chứng kiến những cảnh giết chóc thảm khốc ngoài chiến trận, trong khi đối với nữ giới đa số là bị bạo hành hay cưỡng bức tình dục. Rối loạn này thường xảy ra nhất ở những người độc thân, ly dị, góa bụa …

Những chấn thương tâm lý nghiêm trọng nhất là khi có sự phá vỡ những mối quan hệ thân thiết, gây mất lòng tin nặng nề, hoặc khi có sự phá vỡ sự toàn vẹn của bản ngã, như trong trường hợp nạn nhân bị tra khảo, hay bị uy hiếp trong điều kiện stress quá sức chịu đựng.

Hội chứng hậu chấn thương tâm lý được ngành tâm thần hiện đại chia làm 3 nhóm triệu chứng tâm lý chính:

1.- Các triệu chứng cảm nhận lại: Bệnh nhân thường nhớ lại hoàn cảnh sang chấn một cách vô thức. Sự nhớ lại này cũng có thể được thể hiện qua các giấc mơ (thường là ác mộng), trường hợp nặng thì có ảo giác, ảo thanh hay ảo thị.

2.- Các triệu chứng tránh né: Bệnh nhân luôn cố tránh né các ý nghĩ, những hoạt động, nơi chốn, hay những cuộc nói chuyện có nội dung có thể làm họ nhớ lại hoàn cảnh sang chấn. Sự cố tình tránh né này có thể làm họ không còn nhớ nổi những điểm quan trọng về hoàn cảnh sang chấn. Họ không còn thích tham gia những hoạt động mà trước kia họ đam mê. Ngoài ra họ luôn bi quan về tương lai. Bệnh nhân có nhiều dấu hiệu của trầm cảm (nên thường dễ bị chẩn đoán nhầm là bị bệnh trầm cảm).

3.- Các triệu chứng tăng cảnh giác về một khả năng trở lại của sang chấn, làm cho nạn nhân luôn ở trong trạng thái đề phòng những việc xấu có thể xảy ra và thường bị giật mình, lo sợ mông lung. Khi triệu chứng nặng, trí nhớ suy sụp, giảm tập trung, giảm khả năng phán đoán và suy luận, làm cho bệnh nhân gặp khó khăn khi phải chủ động quyết định số phận của chính mình và việc hoạch định các hành động của họ thường thiếu tính logic (như việc đột xuất mua vé về Việt Nam của Lê Thu Hà vừa qua).

Theo cách phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về 6 loại nạn nhân chịu tác động của thảm họa gây sang chấn, thì Lê Thu Hà thuộc loại I, nghĩa là người trực tiếp bị nạn.

Việc điều trị hội chứng hậu chấn thương tâm lý là một quá trình lâu dài và phức tạp. Lâu dài, vì các liệu pháp tâm lý như liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive behavioral therapy) hoặc điều trị phơi sáng (Exposure therapy) khi nào cũng đòi hỏi nhiều tháng và nhiều năm điều trị liên tục. Và phức tạp, vì trong trường hợp của Lê Thu Hà người ta gặp 2 khó khăn lớn: vấn đề ngôn ngữ và hỗ trợ gia đình – xã hội. Trong ngành tâm thần học, ngôn ngữ chung giữa người bệnh và thầy thuốc là vô cùng quan trọng để việc điều trị đem lại kết quả, mà Hà thì chưa thể rành rỏi tiếng Đức (một ngôn ngữ nổi tiếng là khó), còn bác sĩ chuyên khoa tâm thần học người Việt thì ở Đức lại quá hiếm hoi. Bên cạnh đó, sự nâng đỡ, trợ giúp của người thân và gia đình đối với bệnh nhân là điều rất cần thiết trong quá trình điều trị kéo dài, mà Hà lại ở trong hoàn cảnh “bơ vơ”, “mất chỗ dựa” sau khi bị trục xuất thẳng qua xứ lạ quê người, hoàn toàn trơ trọi, không gia đình, không bạn bè thân thiết.

Cho nên trước những chỉ trích có nhiều phần ác độc và đôi khi thể hiện nhận thức tương đối hạn hẹp của một số người, tác giả xin mời tất cả những ai hiện nay đang quá hăng hái trong việc chỉ trích việc Lê Thu Hà mua vé bay về VN hôm 20.11. vừa qua – hãy đọc lại đoạn văn khẳng khái ở đầu bài mà Hà đã viết trong thời gian bị CS giam cầm trong nhà tù B14 của bộ Công an (*), rồi thành thật tự trả lời 3 câu hỏi sau đây:

1.- Nếu Bạn đang sống ở VN và đối diện từng ngày với với bộ máy cầm quyền Hà Nội vừa tham ô, hà hiếp dân lành, vừa bán đất, bán rừng cho Tàu, thì Bạn có đủ can trường để tham gia không lưỡng lự vào công cuộc đấu tranh cho dân chủ và tương lai của đất nước, như Lê Thu Hà đã từng làm trước khi bị bắt vào năm 2015, hay không?

2.- Giả thử nếu Bạn bị CS bắt giam, đánh đập và khủng bố ngày đêm trong lao tù suốt 2 năm rưỡi trời, thì Bạn có đủ đảm lược để viết ra được những lời lẽ bất khuất như Lê Thu Hà đã làm, hay không?

3.- Và nay, khi đã hiểu một phần nào các hậu quả khốc hại của bộ máy trù dập và nghiền nát cả thể xác lẫn tinh thần con người của CSVN – qua trường hợp của Lê Thu Hà nói riêng và của hàng trăm, hàng ngàn anh chị em đấu tranh dân chủ khác trong nước nói chung – thì Bạn có thể đóng góp gì, làm gì thực tiễn để giúp đỡ và cưu mang họ?

Xin bình tâm suy nghĩ trước khi phê phán Lê Thu Hà.

Nguyễn Văn Vui

23.11.2018, Đức Quốc

_____

(*) Tác giả nhầm lẫn, đoạn văn này trích trong bài viết của cô Hà, đăng trên Facebook Lê Thu Hà ngày 17/10/2013, không phải cô Hà đã viết trong thời gian bị CS giam cầm ở nhà tù B14 của bộ Công an.

Bình Luận từ Facebook

7 BÌNH LUẬN

  1. “Công cuộc đấu tranh cho dân chủ và tương lai của đất nước” là một đề tài quan trọng và một ưu tư chung của toàn dân, không phải là cái con khỉ để đem ra châm biếm và chế diểu.
    Dân chủ là gì? là một luận đề cần học hỏi nghiêm túc và thảo luận trong tinh thần tương kính. Người Việt chưa hề học tập dân chủ đích thực là gì trong trường và cũng không có kinh nghiệm qúy báo về dân chủ của các bậc cha ông truyền lại. Đó là một bất hạnh chung cho dân tộc. Không có cơ sở lý luận và kinh nghiệm thì không thể phê phán dân chủ” kiểu Việt Nam Cộng Hòa aka “dân chủ tư bản”, giới trí thức nhiệt liệt phản đối . Những thứ “dân chủ” khác thì dân Việt không nên tham gia.
    Thiếu nghiêm túc và lể độ khi đặt vấn đề quan trọng, thiếu tương kính trong tinh thần trao đổi làm cho ý kiến nêu lên đóng góp không đuợc quan tâm, .

  2. Chỉ có Lê Thu Hà biết rõ chính bản thân mình mà thôi !
    Ở đây,chúng ta có thể suy đoán như tác giả bài trên chẳng hạn
    và có lẽ đúng cũng như hợp lý nhất.
    Rơi vào một đất nước xa lạ với ngôn ngữ thuộc loại khó học,LTH.
    rất dễ bị chấn động tinh thần và tâm lý khi cô có cảm giác cô đơn
    vì thiếu người để hưóng dẫn và an ủi trong khi cô còn có người mẹ
    già yếu cần chăm sóc,chứ không chỉ vì bị tra tấn trong tù.
    Đó là lý do tai sao cô ta từ bỏ hết để trở về hầu chu toàn bổn phận
    một người con chí hiếu ! Theo thiển ý thì cô LTH.đáng thương hơn
    đánh trách.

  3. Tinh trang suy sup tinh than cua Thu Ha sau khi dat chan den Duc DE QUAY TRO LAI VN CO HE GIONG NHU TRUONG HOP MOT SO NGUOI VN TI NAN CS SAU KHI DAT CHAN DEN GUAM ROI QUAY TRO LAI VN . Co the do la SU LAC LONG va DAU BUON truoc moi truong xa hoi moi, khong thich hop voi mong doi, neu khong muon noi la NGHIET NGA VOI BAN THAN truoc TUONG LAI KHO DOAN DINH. Them vao do la su NHO THUONG QUE NHA va LO AU CHO THAN NHAN. Cho nen THA KHO DAU voi CS TAN AC cung BAT CHAP ma quay tro lai que nha. Day la mot noi DAU THUONG DAY DUT cua dan toc chung ta.

  4. Bác montaukmosquito xuất hiện ở đây lâu rồi và nói năng không ít.
    Văn phong khá đặc trưng. Chau cay, ấm ức…
    Thế còn hành động? Hay chỉ nói và dạy đời?

    • you nuts? 10 điều răn biểu tình bảo đảm mọi người sẽ báo công an những người như tớ . Tớ không sợ Đảng của các bác “tạm giữ”, nhưng bị Đảng các bác tạm giữ vì chính các bác tố cáo … ill pass.

      Tớ chắc chắn bạn là 1 người vẫn giữ tinh thần cảnh giác cao độ đ/v bọn phản động cực đoan . Tớ làm gì ? Nếu phải làm gì, tớ sẽ giúp Đảng về mặt ní nuận . Đảng của các bác đang túng về mặt ní nuận, đọc tạp kỹ Cộng Sản có vẻ như vậy .

  5. Trường hợp chị Lê Thu Hà là một ngoại lệ đáng tiếc. Chi Hà đến nước Đức mà không được cộng đồng ngưởi Việt tỵ nạn hân hoan chào đón rầm rộ như tại Mỹ. Truyền thông tại Đức cũng như truyền thông người Việt ty nạn không quan tâm. Vì là người cộng sự với LS Nguyễn văn Đài nên chị Hả cũng không có hoạt động được nhiều người biết đến như LS Đải sau khi đến Đức. Tất cả yếu tố tâm lý này làm cho chị Hà cảm thấy cô đơn hơn so với các nhà đấu tranh khác. Tôi nghĩ rằng cộng động người Việt tỵ nạn tại Đức phải làm một cái gì đó cụ thể để sưởi ấm cho chị Hà khi chị trở lại Đức.

  6. “công cuộc đấu tranh cho dân chủ và tương lai của đất nước”

    Ủa, có cái của khỉ này nữa hả ? Thế mà tớ hổng biết chớ . Théc méc của tớ, “dân chủ” gì ? Rõ ràng “dân chủ” kiểu Việt Nam Cộng Hòa aka “dân chủ tư bẩn”, giới trí thức nhiệt liệt phản đối . Những thứ “dân chủ” khác thì dân Việt không nên tham gia .

    “thì Bạn có thể đóng góp gì, làm gì thực tiễn để giúp đỡ và cưu mang họ?”

    Tớ sẽ làm như trí thức nhà mềnh đang làm, đáp trả lại bằng hành động tương tự những sự im lặng từ phía Đảng . Đồng thời kiên trì phản biện ôn hòa, không chống đối, không đòi lật đổ, tôn trọng nhất mực luật pháp xã hội chủ nghĩa nước mình như Phạm Lê Vương Các, biện hộ cho những hành động của Đảng bằng ngôn ngữ nhịu, hoặc bằng lý lẽ khách quan & khoa học như của Tiến sĩ Nguyễn Quang A … Nói chung là mặc xác những người được Đảng “tạm giữ”, và mặc xác dân đang được Đảng “tạm giữ”. Đấy là những việc cụ thể nhất mà người Việt ta có thể làm trong điều kiện cụ thể này . Oh, nếu là trí thức thì nên ủng hộ & trao giải văn hóa mang ý nghĩa khuyến khích chủ nghĩa Mác, & thanh trừng các dòng văn hóa phi xã hội chủ nghĩa .

    Em xin hết ạ .

Leave a Reply to montaukmosquito Hủy trả lời

Xin bình luận ở đây
Xin nhập tên của bạn ở đây