“Giờ đây mọi chuyện đã khác. Họ có giàu đến mấy cũng không chắc là thực phẩm, tôm cá họ ăn không bị ngộ độc từ thảm hoạ Formosa. Ở Phú Mỹ Hưng, thì dù có ở biệt thự Chateau, Phú Gia hàng triệu đô, hay căn hộ Riverside sang trọng thì mùi rác thải Đa Phước cũng sẽ ám đến tận nơi“.
____
18-10-2017
Với tôi những năm qua là những năm bắt đầu của trào lưu mà tôi gọi là “Doanh nhân phản biện/nhập thế”. Sau bao nhiêu năm, nhiều doanh nhân rất có uy tín ở Việt Nam bắt đầu lên tiếng phản biện xã hội, nhà nước và chính sách rất thẳng thắn và gay gắt. Những phản biện dũng cảm của họ được rất nhiều người đọc và ủng hộ.
Làm doanh nhân ở Việt Nam thật vô cùng khổ. Phải bản lĩnh và giỏi thế nào mới dám làm kinh doanh ở Việt Nam. Môi trường pháp lý không rõ ràng và không thực thi được khi có kiện tụng. Xã hội Việt Nam chỉ thích nghe chuyện thành công chứ không trân trọng thằng dám chịu rủi ro hoặc bị phá sản vì kinh doanh. Đến khi thành công một chút thì bị dè bỉu, ghen tị nhiều hơn tung hô.
Vay tiền với doanh nghiệp nhỏ và vừa là chuyện không tưởng nếu không có tài sản thế chấp. Một năm doanh nghiệp hầu không biết bao nhiêu cơ quan quản lý. Và hiếm có doanh nghiệp nào thành công lớn mà không phải có quan hệ chặt chẽ với nhà nước và chính trị.
Thế tại sao tôi lại mừng khi doanh nhân “nhập thế”? Trí thức, văn sĩ, khoa học gia phản biện xã hội ở Việt Nam thì xưa nay không hiếm; các chính trị gia về hưu và cựu chiến binh thì cũng không ít. Nhưng suy cho cùng, những người đó là những người “ít tóc” và mất mát không nhiều như doanh nhân khi phản biện xã hội. Cùng lắm thì họ mất việc (với trí thức) hay bị thăm hỏi cá nhân, hoặc nặng nhất là một mình vào tù nếu “đi quá xa” chứ hậu quả không tác động đến nhiều người như mấy ông/bà doanh nhân đi làm phản biện xã hội.
Phản biện xã hội đối với doanh nhân Việt Nam khó như đi xiếc trên dây. Đang sống sung sướng tự nhiên lại đi nói làm gì? Phản biện mà làm sao giữ được cân bằng các mối quan hệ với công quyền (để đến lúc có việc nhờ vả thì không phải nghe: “chú chửi anh ghê quá, giờ sao lại nhờ?”); Vừa đủ dũng cảm nói ra điều mình tin là đúng.
Không nói ra thì ức không chịu được, thấy mình hèn quá, mà nói ra thì có khi lại tan hoang hết, và ảnh hưởng trực tiếp đến những người có liên quan (như công ty và những nhân viên trong doanh nghiệp mình). Dính vào phản biện xã hội, không khéo doanh nhân sẽ mất hết!
Thế thì tại sao lại có doanh nhân “nhập thế”?
Lý do đầu tiên là sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội, đặc biệt là facebook, đã cho doanh nhân một kênh truyền thông riêng của mình, thay vì phải dựa vào báo chí chính thống để phát ngôn. Những doanh nhân có trách nhiệm cũng là những người tham gia trào lưu “MeCom” (truyền thông cá nhân) rất nhiệt tình.
Thứ hai, những tiêu cực của môi trường kinh doanh và sống ở Việt Nam đã tác động trực tiếp đến doanh nhân Việt Nam. Trước đây, những điều này thường không ảnh hưởng nhiều đến đời sống doanh nhân vì họ luôn là những người có tiền và một cách nào đó “miễn nhiễm” với những mối nguy hiểm/tiêu cực xảy ra.
Giao thông nguy hiểm, khói xe máy ư? Họ đi ô tô cơ mà. Thực phẩm bẩn ư? Họ toàn mua ở siêu thị rau sạch. Giáo dục tệ quá ư? Họ gửi con đến trường tư, trường quốc tế và đi du học. Nơi ở chật chội, mất an ninh, nhiều con nghiện ư? Họ ở Ciputra, Phú Mỹ Hưng, những ốc đảo an toàn và giàu có. Chính sách xã hội ư? Gì mà phải phê phán. Kệ thây những lão trí thức gàn. Việc của mình đâu mà dây vào.
Giờ đây mọi chuyện đã khác. Họ có giàu đến mấy cũng không chắc là thực phẩm, tôm cá họ ăn không bị ngộ độc từ thảm hoạ Formosa. Ở Phú Mỹ Hưng, thì dù có ở biệt thự Chateau, Phú Gia hàng triệu đô, hay căn hộ Riverside sang trọng thì mùi rác thải Đa Phước cũng sẽ ám đến tận nơi.
Đường xá từ Ciputra hay Phú Mỹ Hưng lên trung tâm bây giờ luôn tắc và rất dễ lụt mỗi khi có mưa lớn. Lúc đó thì BMW hay Roll Royes cũng chịu. Hà Nội và TP. HCM giờ ô nhiễm không kém Bắc Kinh và Bangkok nên sống chỗ nào cũng thế mà thôi. Làm ăn ngày càng khó nên chi phí cho giáo dục cũng phải cân nhắc. Đi du học mà không chuẩn bị kỹ cho con thì không cẩn thận con lại trầm cảm, do vậy tị nạn giáo dục chưa chắc đã là giải pháp hay.
Một lý do nữa doanh nhân Việt Nam đã bắt đầu đủ sung túc để nghĩ đến chuyện trên giời dưới bể. Một phần doanh nhân Việt Nam đã bắt đầu bớt sợ. Vì họ cũng đã đắt đầu làm ăn bài bản, đàng hoàng hơn để không còn nhiều kẽ hở mà công quyền có thể bắt lỗi.
Họ đã dũng cảm hơn, thức tỉnh hơn. Phản biện xã hội đối với họ như là một phần của lẽ sống, của lương tâm. Họ nói để sau này khi họ già rồi, một ngày nào con cháu có hỏi: sao ngày xưa bố/mẹ có nói không mà để đất nước thế này thì họ sẽ thanh thản mà trả lời là họ đã làm tất cả với tư cách của một doanh nhân và một công dân có trách nhiệm.
Và nói gì thì nói, cũng cần phải cảm ơn chính phủ Việt Nam. Họ đã biết tôn trọng doanh nhân hơn rất nhiều, đã lắng nghe hơn rất nhiều, và đã không còn tâm thế phản ứng rất nặng nề và tiêu cực, hay thậm chí “trả đũa” với những phản biện xã hội, đặc biệt là từ doanh nhân. Chính phủ cũng đã một phần nào hiểu rằng, phản biện xã hội từ doanh nhân là vô cùng tích cực và thiết thực chứ không hề có tính chất phá hoại hay chống đối.
Do vậy, tôi đánh giá rất cao việc chính quyền hiện nay, đặc biệt là những nhà lãnh đạo cao cấp, ngày càng cầu thị và thực sự muốn thay đổi.
Một bạn nhà báo hỏi tôi rằng: “Nhân ngày Doanh Nhân, anh mong muốn thế nào về chính phủ kiến tạo? “ Tôi ngẩn người ra trước câu hỏi đó và mất mấy ngày mới trả lời nổi.
Với tôi, chính phủ kiến tạo chẳng có gì đặc biệt. Chính phủ kiến tạo chỉ là khi doanh nhân không còn phải sợ công quyền nữa. Không cần phải xu nịnh anh A, chị B, hay hãnh diện được biết các anh chị ấy nữa thì việc mới trôi; Là khi quan chức không thể bắt nạt doanh nghiệp với một mớ lý do trời ơi ; Là khi chính phủ hoàn toàn có thể thua kiện trước toà vì gây khó dễ cho doanh nghiệp.
Chính phủ kiến tạo với tôi chỉ là khi doanh nhân được bình đẳng với chính phủ về mặt pháp lý và quyền làm ăn chân chính.
Nhân ngày Doanh nhân, tôi có hai điều ước: Một là mong có nhiều doanh nhân lớn quản lý và sở hữu các doanh nghiệp hàng nghìn tỉ dũng cảm phản biện xã hội để đất nước và kinh tế Việt Nam thay đổi tích cực nhanh hơn. Hai là mong ước giới doanh nhân, một ngày nào đó, sẽ không còn phải là những kẻ đi xin “ân huệ” từ chính phủ và quan chức nữa.
(Tôi viết bài này xin được tôn vinh những chị, anh doanh nhân đã dũng cảm tham gia phản biện xã hội. Bài đã rút gọn và đăng trên The Leader.vn)
Hahahaha, ông này không hiểu gì về giới doanh nhân ở VN gòi . Bắt chước giới lãnh đạo thời Bác Hồ, bọn họ đã lập nên những trang trại chuyên cung cấp thực phẩm sạch cho giới riêng của mình, nghe nói quan chức cũng có phần .
Gia đình họ phần lớn đã ra hết nước ngoài, chỉ còn mình họ ở Việt Nam để làm ăn . Những người còn để gia đình ở Việt Nam là doanh nhân chưa đủ đẳng cấp, hoặc loại chân ướt chân ráo . Xe cộ bây giờ họ cũng biết nên ở trong nước chỉ xài loại thường (toyota, honda sedans). Xe xịn (Rolls …) chỉ có cán bộ, doanh nhân bần cố, & bọn ăn cắp có lãnh đạo bảo kê tưởng an toàn mới xử dụng . Điểm đến gần nhất của họ là Singapore. Thailand chỉ ô nhiễm ở ngay Bangkok, vùng bờ biển vẫn còn pristine. Vả lại Bangkok có ô nhiễm cũng không thể bằng thành phố mang tên Bác Hồ được .
“Họ nói để sau này khi họ già rồi, một ngày nào con cháu có hỏi: sao ngày xưa bố/mẹ có nói không mà để đất nước thế này thì họ sẽ thanh thản mà trả lời là họ đã làm tất cả với tư cách của một doanh nhân và một công dân có trách nhiệm”
Sai . Họ nói vì không còn cách nào khác . Không đủ khả năng lập ATK ở nước ngoài .
“Họ đã biết tôn trọng doanh nhân”
Tự đáy lòng, tớ thành thật cầu cho thời quá độ lên quá đát kéo dài forever. Vì chỉ cần 1 vị Tổng bí thư khác lên, nhận định thời quá độ đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử . Kể từ lúc này, chúng ta sẽ bắt đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội . Chỉ trong 1 sớm 1 chiều, mọi thứ trong quá khứ lại hiện về như nguyện vọng của các trí thức nhà mềnh .
Nói chung, ông này viết như 1 ông quan tuyên giáo “trên cả tuyệt vời”, aka như trí thức “phản biện trung thành”, rất trung thành . Nhưng vẫn là tuyên giáo .